Nhiều rủi ro khi trồng chanh dây tự phát

Thời gian gần đây, giá cà phê, cao su, hồ tiêu... ở Gia Lai liên tục giảm, trong khi đó, giá chanh dây trên thị trường tăng cao ở mức kỷ lục, từ 20.000 đồng/kg lên hơn 50.000 đồng/kg. Hàng trăm hộ dân ở Gia Lai đã đua nhau mua đất, vay tiền trồng chanh dây, bất chấp nguy cơ cây chết, giá hạ thấp và những khuyến cáo của các cơ quan chức năng địa phương.

Đua nhau trồng chanh dây

Những ngày này đến địa bàn các huyện: Mang Yang, Đăk Đoa, Chư Păh, Chư Sê, Ia Grai… của tỉnh Gia Lai, đâu đâu cũng nghe người dân nói nhiều về cây chanh dây. Chanh dây là cây “tỷ phú”, nên bà con bất chấp khuyến cáo từ các cơ quan chức năng, đua nhau trồng, chạy theo cái lợi trước mắt.

Những vườn chanh dây ở Gia Lai đang cho thu hoạch.

Theo số liệu từ Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai, đến nay, toàn tỉnh có khoảng 301ha chanh dây, dự báo thời gian tới diện tích trồng sẽ còn tăng thêm. Mang Yang là huyện có diện tích trồng chanh dây nhiều nhất với con số lên đến 200ha, trong đó diện tích mới trồng hơn 100ha. Cây chanh dây trên địa bàn phát triển hoàn toàn tự phát. Khi đến xã Hải Yang, huyện Mang Yang, chúng tôi thấy có nhiều gia đình đang chặt bỏ hàng trăm cây cà phê hết tuổi canh tác, dành quỹ đất nông nghiệp để đóng cọc, làm giàn trồng chanh dây. Anh Đinh Phúc (67 tuổi), dân tộc Ba Na, cho biết: “Gia đình trồng cà phê đã mấy năm rồi, tiền thu về chưa được nhiều mà tiền đầu tư thì quá lớn. Năm vừa rồi, tôi vay của Ngân hàng Chính sách xã hội 70 triệu đồng để mua phân bón, thuốc trừ sâu, thuê máy bơm tưới nước... Nay giá cà phê thấp quá, bán hết rồi nhưng không đủ tiền trả nợ. Năm nay, tôi quyết định “chuyển đổi cây trồng” từ cà phê sang chanh dây…”. Cùng tâm trạng với anh Đinh Phúc, chị Trần Thị Liên (56 tuổi) ở thị trấn Kon Dơng, huyện Mang Yang bộc bạch: “Không biết giá cả chanh dây lên xuống thế nào, nhưng gia đình tôi vẫn chặt bỏ vườn cà phê đã quá tuổi để trồng chanh dây".

Trồng cà phê đầu tư vốn cao (200 triệu đồng/ha), nếu chăm sóc tích cực thì 4 năm sau mới thu hoạch, 10 năm sau thu lại vốn và sau đó mới có lãi. Trong khi đó, trồng chanh dây đầu tư chỉ khoảng 70-100 triệu đồng/ha; sau 8 tháng, cây ra hoa, đậu trái và bắt đầu thu hoạch. Chanh dây cho trái liên tục trong vòng 3 năm đến khi dây tàn, trung bình từ 50-70 tấn/ha/năm. Với giá bán hiện nay, mỗi ngày người trồng chanh thu lợi lên đến tiền triệu.

Cơ quan chức năng nói gì?

Trao đổi với chúng tôi về chuyện người dân đua nhau trồng chanh dây và những hệ lụy từ việc trồng tự phát này, ông Phạm Ngọc Cơ, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mang Yang (tỉnh Gia Lai) nói: “Việc người dân địa phương thời gian qua ồ ạt trồng chanh dây, bất chấp khuyến cáo của cơ quan chức năng là do giá chanh dây lên cao, cây chanh dây lại dễ trồng, đầu tư ít. Giá chanh dây diễn biến bất thường do thị trường tiêu thụ chủ yếu là ở Trung Quốc, nên khi thương lái Trung Quốc cần mua thì giá cao và ngược lại, vì vậy rủi ro về giá mà bà con nông dân phải gánh chịu là rất lớn. Việc người dân đua nhau trồng chanh dây còn gây ra các hệ lụy như: Thu hẹp đất trồng các loại cây khác, ảnh hưởng đến quy hoạch nông nghiệp; sâu bệnh phát triển mạnh, gây thiệt hại cho sản xuất... Chúng tôi cũng đã cảnh báo bà con nông dân không nên tự phát trồng chanh dây ồ ạt”.

Được biết, giá chanh dây từ 50.000 đồng/kg, có thời điểm đã giảm xuống còn 10.000 đồng/kg, thậm chí có những ngày mưa giá thu mua chỉ còn 8.000 đồng/kg.

Để cây chanh dây phát triển ổn định và tạo vùng nguyên liệu phục vụ chế biến, mới đây, UBND tỉnh Gia Lai đã có Công văn số 2298/UBND-NL đồng ý chủ trương cho Công ty Cổ phần Nafoods Group đầu tư phát triển vùng nguyên liệu chanh dây gắn với nhà máy chế biến trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Theo đó, công ty này sẽ ký hợp đồng đầu tư, thu mua, bao tiêu nguyên liệu chanh dây trên địa bàn tỉnh theo giá thị trường… Đây là một định hướng đúng đắn, nhằm giúp bà con trồng chanh dây ổn định cuộc sống.

Trong thời gian chờ đợi Công ty Cổ phần Nafoods Group đầu tư xây dựng nhà máy chế biến và hợp đồng thu mua nguyên liệu, thì chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng tỉnh Gia Lai cũng nên tìm kiếm thêm thị trường tiêu thụ chanh dây bền vững cho người nông dân, tránh để tư thương và công ty “độc quyền” ép giá; làm tốt công tác vận động người dân trồng nhiều loại cây xen canh hiệu quả; kiên quyết ngăn chặn việc một số gia đình phá cà phê, cao su và một số cây trồng khác để lấy đất trồng chanh dây ồ ạt.

Bài và ảnh: LÊ QUANG HỒI