Hiểm họa luôn rình rập
Do ảnh hưởng của bão số 4 năm nay, khiến nước biển dâng cao, sóng lớn làm nhiều đoạn bờ biển ở thôn Quý Thạnh, xã Ngũ Phụng, huyện đảo Phú Quý bị xói lở. Vào mùa mưa bão, triều cường lớn là thời điểm đảo bị xâm thực mạnh. Trên khuôn mặt đầy lo lắng, ông Nguyễn Kế, 67 tuổi, ngụ thôn Quý Thạnh, xã Ngũ Phụng nói: “Tôi sống ở đây từ nhỏ nhưng chưa bao giờ thấy đảo bị xói lở nhanh như những năm gần đây. Cách đây 3 năm, trước nhà tôi còn có 3 căn nhà, song giờ đã bị nước biển cuốn trôi cả rồi. Căn nhà của gia đình tôi không biết có tồn tại được đến hết mùa mưa năm nay không?”.
Đứng ngồi không yên trên căn nhà đã sụp đổ một nửa, bà Y Thị Lo, ngụ thôn Quý Thạnh nhớ lại: “Mỏm đất này trước đây là ngôi nhà của gia đình tôi, nay đã bị sóng dữ cuốn ra biển. Lúc đó, khoảng 12 giờ trưa, cả gia đình đang ăn cơm thì bỗng nền nhà sụt lún, chuyển động mạnh. Hoảng quá, vợ chồng tôi chỉ kịp ôm con thoát nhanh ra khỏi nơi nguy hiểm”.
Nhiều căn nhà của ngư dân thôn Quý Thạnh, xã Ngũ Phụng, huyện đảo Phú Quý, tỉnh Bình Thuận bị sụp đổ vì biển xâm thực.
Chị Đoàn Thị Thê, thôn Quý Thạnh nói: “Lo nhất là những ngày chúng tôi đi biển, ở nhà chỉ còn mấy đứa trẻ, nếu bị xói lở bất ngờ thì nguy hiểm lắm”.
Theo thống kê của UBND xã Ngũ Phụng, từ năm 2010 đến nay, trên địa bàn xã đã có 9 ngôi nhà bị sóng biển cuốn trôi. Đảo Phú Quý có diện tích 16,4km2, cách TP Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận) 56 hải lý. Với 22km bờ biển, Phú Quý có 10 khu vực xói lở mạnh, tốc độ xâm thực 4-5m/năm. Những năm qua, đảo đã bị biển xâm thực sâu vào hơn 100m. Từ năm 2010 đến nay, đảo đã bị biển xâm thực cuốn trôi 16 ngôi nhà.
Tại xã Tiến Thành, phường Đức Long (TP Phan Thiết) và thị xã La Gi, tình trạng biển xâm thực diễn ra nghiêm trọng. Từ đầu năm đến nay, sóng biển quét sâu vào nhà dân làm sụp đổ 50 ngôi nhà. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, nguyên nhân biển xâm thực nhanh còn do nhiều người dân, chủ doanh nghiệp khai thác cát, đá, khoáng sản trái phép ở ven biển, đảo nhưng không bị chính quyền xử lý và ngăn cản. Công tác thông tin, dự báo tình hình BĐKH của địa phương thiếu cập nhật. Vì thế, với 192km bờ biển và nhiều đảo nhỏ, cuộc chiến ứng phó với biển xâm thực tại Bình Thuận ngày càng cam go. Mặc dù vậy nhưng tại các khu vực bị biển xâm thực, người dân vẫn không hề đóng cọc gia cố, đắp bao cát che chắn sóng và chằng chéo nhà cửa...
Theo ông Nguyễn Thanh Đến, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện đảo Phú Quý: “Địa phương kinh tế còn khó khăn, người dân còn nghèo, địa bàn ven biển rộng nên việc quản lý khai thác cát, đá rất khó. Thời gian qua, chúng tôi cũng đã mời nhiều đoàn cán bộ cấp trên đến khảo sát khu vực biển xâm thực nhưng vẫn chưa thấy sự đầu tư, hỗ trợ của cấp trên”.
Qua nhiều năm nghiên cứu, Tiến sĩ La Nữ Ánh Vân, giảng viên Trường Đại học Phan Thiết, cho rằng: “Nguyên nhân các đảo, bờ biển xói lở nhanh còn do trước đây việc quy hoạch có những dự án, công trình sát biển, nhưng lại chưa tính đến tác động của BĐKH. Nhiều công trình và các hộ dân lại còn khoan giếng sâu vào lòng đất để lấy nước, làm thay đổi mạnh kết cấu địa chất của đảo và bờ biển. Trước những diễn biến cực đoan của thời tiết và tác động chủ quan của con người, biển xâm thực không chỉ đe dọa tính mạng con người, tài sản ven bờ, về lâu dài có thể gây ra thiếu nước ngọt nghiêm trọng vào các mùa khô, làm đảo có thể dần biến mất, cảnh quan, môi trường biến dạng, ảnh hưởng đến phát triển du lịch, kinh tế-xã hội…”.
Cần nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt
Trước thực trạng BĐKH ngày càng khắc nghiệt, trong lúc chờ đợi sự đầu tư của cấp trên, lãnh đạo và các sở, ngành chức năng của tỉnh Bình Thuận cần chỉ đạo quyết liệt công tác tuyên truyền, tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao ý thức chủ động ứng phó biển xâm thực, giảm nhẹ thiên tai của mọi người; áp dụng các biện pháp đóng cọc, đắp bao cát, chằng chéo nhà cửa, xây dựng các công trình trữ nước, di dời những hộ dân ra khỏi vùng nguy hiểm...
Ông Nguyễn Hữu Phước, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn tỉnh, cho biết: “Thời gian tới, chúng tôi sẽ tham mưu cho UBND tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo các ngành thực hiện tốt đề cương “Chương trình hành động ứng phó với BĐKH”. Theo đó, địa phương sẽ củng cố năng lực tổ chức, có thể chế, cơ chế chính sách cụ thể để ứng phó với BĐKH. Địa phương cũng cần chủ động xã hội hóa, thu hút vốn từ nhiều nguồn; áp dụng khoa học tiên tiến để xây dựng hệ thống bờ kè, nhà tránh, trú bão; tích cực trồng và bảo vệ rừng, tăng cường kiểm tra khắc phục tình trạng khai thác tài nguyên khoáng sản tùy tiện; làm tốt công tác dự báo, nâng cao năng lực tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn; xây dựng quy chế chặt chẽ về quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường và cắm mốc đánh dấu khu vực nguy hiểm".
Tiến sĩ La Nữ Ánh Vân nhận định: “Tỉnh Bình Thuận, nhất là huyện đảo Phú Quý sẽ là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề của BĐKH và sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức về lũ lụt, biển xâm thực, nhiệt độ tăng cao, hạn hán, thiếu nước ngọt… Do đó, ngay từ bây giờ, các cấp, các ngành và từng người dân, nhất là tại đảo Phú Quý cần khẩn trương xây dựng các công trình trữ nước ngọt. Căn cứ vào từng địa hình, dòng chảy, sóng, gió, địa phương cần xây dựng các công trình kè biển, có kết cấu, kiểu dáng, biện pháp thi công phù hợp. Các dự án, chương trình phát triển kinh tế-xã hội cần thiết kế, xây dựng bảo đảm tận dụng cơ hội, thích ứng với BĐKH”.
Bài và ảnh: DUY HIỂN