Song nhiều ý kiến cho rằng, để hoàn thành mục tiêu này, doanh nghiệp (DN) dệt may Việt Nam cần nhanh chóng giải quyết "nút thắt” từ khâu thượng nguồn để có thể hưởng mức thuế ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Năm 2018 tăng trưởng đột biến

Năm 2018 được đánh giá là năm bứt phá của ngành dệt may, khi kim ngạch XK đạt 36,164 tỷ USD, đạt mức tăng trưởng hơn 16% (tương đương hơn 5 tỷ USD) so với năm 2017, nằm trong top 3 nước XK dệt may cao nhất thế giới, đứng sau Trung Quốc (266,32 tỷ USD) và Ấn Độ (36,43 tỷ USD). Giá trị thặng dư ngành dệt may năm 2018 ước đạt 17,86 tỷ USD, tăng hơn 14% so với năm 2017. Trong năm 2018 có tổng số 146 dự án nước ngoài đầu tư vào ngành dệt may Việt Nam với số vốn đăng ký đạt 1,71 tỷ USD, nâng tổng số dự án FDI từ trước đến nay lên 2.225 dự án với tổng số vốn đăng ký đạt 17,46 tỷ USD.

leftcenterrightdel
Lựa chọn hàng hóa tại Trung tâm thời trang dệt may xuất khẩu M2 thuộc Công ty Cổ phần M2 Việt Nam.

Ở những năm tăng trưởng đỉnh cao của ngành dệt may, như giai đoạn 2007-2008, mức tăng của ngành đạt tới 34% nhưng về giá trị tuyệt đối cũng chỉ đạt mức tăng khoảng 2 tỷ USD/năm. Do đó, con số hơn 5 tỷ USD tăng trưởng kim ngạch XK của năm 2018 chứng tỏ sức cạnh tranh rất cao của hàng dệt may Việt Nam. Chia sẻ rõ về điều này, Giám đốc điều hành Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Cao Hữu Hiếu cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế thế giới 2018 có nhiều biến động, nhu cầu về mặt hàng dệt may trên thế giới không có nhiều gia tăng, song XK dệt may của Việt Nam đạt tốc độ tăng trưởng hai con số so với năm 2017 là “đột biến”. Bởi lẽ, nhìn sang các nước làm dệt may lớn, như: Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ, Pakistan… không nước nào có kim ngạch XK tăng trưởng hai con số trong năm 2018; đáng chú ý có hai nước suy giảm là Ấn Độ và Bangladesh.

Dự báo về tình hình của ngành dệt may năm 2019, theo Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam Vũ Đức Giang: Tình hình đơn hàng cho năm 2019 có tín hiệu khả quan, nhiều DN đã có đơn hàng cho 6 tháng đầu năm, thậm chí cả năm. Đáng chú ý, có nhiều yếu tố tích cực cho ngành dệt may năm 2019 khi chuỗi cung ứng dệt may đang dần hoàn chỉnh (do dòng vốn đầu tư vào công nghiệp dệt nhuộm và nguyên phụ liệu đang tăng lên); Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực và khả năng cao Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA) được ký kết và có hiệu lực sẽ mang tới nhiều cơ hội cho DN. Với những thuận lợi đó, năm 2019 ngành dệt may đặt mục tiêu kim ngạch XK là 40 tỷ USD, tăng trưởng 10,8%; thặng dư thương mại đạt 20 tỷ USD, bảo đảm việc làm và tăng thu nhập cho 2,85 triệu lao động. 

Chuyển hướng đầu tư theo chiều sâu

Theo phân tích từ các chuyên gia kinh tế, trên lý thuyết, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như: CPTPP hay EVFTA có ý nghĩa đặc biệt đối với ngành dệt may vì giúp thuế quan giảm, đa dạng hóa thị trường và sản phẩm XK. Song điều này chỉ đúng nếu các DN đáp ứng được quy tắc về lao động, môi trường, sở hữu trí tuệ… đặc biệt là xuất xứ nguyên liệu đầu vào. Theo Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam Trương Văn Cẩm: Các DN cần chủ động nguồn nguyên liệu sẽ giải quyết nỗi lo phụ thuộc nguyên phụ liệu từ ngoại khối và giúp dệt may hưởng lợi từ CPTPP và các FTA khác.

Có cùng cách nhìn nhận, ông Cao Hữu Hiếu phân tích, với thế mạnh về vốn, kinh nghiệm, công nghệ, con người, nhiều DN có vốn đầu tư nước ngoài sẽ thiết lập chuỗi sản xuất từ sợi-vải-may mặc tại Việt Nam, vừa để tận dụng các lợi thế miễn giảm thuế từ các FTA, vừa để tránh, giảm ảnh hưởng từ cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ-Trung Quốc đang có nhiều diễn biến khó lường. Nếu như vậy, kịch bản tăng trưởng của toàn ngành vẫn sẽ tốt, chỉ có tăng trưởng khu vực DN nội là đáng quan ngại. Do đó, các DN dệt may Việt Nam cần đưa ra các giải pháp cụ thể với từng kịch bản thị trường. Bên cạnh đó, DN may làm việc chặt chẽ với khách hàng cũng như DN sợi vải, liên kết chuỗi để cùng vượt qua các khó khăn thách thức mà biến động thị trường gây ra. 

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, trong năm 2019, ngoài câu chuyện về hưởng lợi từ các FTA, DN trong ngành dệt may cần theo sát diễn biến của cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ-Trung Quốc. Thách thức chính là khi Mỹ đánh thuế cao vào hàng sản xuất tại Trung Quốc thì khả năng các nhà đầu tư Trung Quốc sẽ dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam để “lách luật” về nguồn gốc xuất xứ, tạo thêm sức ép cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước. Do đó, DN phải chủ động lường trước khả năng xảy ra và xây dựng các kịch bản ứng phó.

Bài và ảnh: VŨ DUNG