Ngành dầu khí nỗ lực vượt qua thách thức

Hơn 30 năm là trụ cột của kinh tế đất nước

Hội thảo khoa học “Ngành dầu khí trong bối cảnh hội nhập quốc tế” do Bộ biên tập Tạp chí Cộng sản, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp tổ chức ngày 26-9 đã nhận được rất nhiều ý kiến tâm huyết của các đồng chí nguyên lãnh đạo, các nhà quản lý, các chuyên gia.

PGS, TS Vũ Văn Hà, Phó tổng biên tập Tạp chí Cộng sản khẳng định, dầu khí và ngành công nghiệp dầu khí là ngành kinh tế trọng điểm của đất nước, góp phần thúc đẩy sự phát triển của một số ngành công nghiệp mũi nhọn khác. Trong nhiều năm qua, ngành dầu khí đóng góp hơn 20% trong tổng thu ngân sách quốc gia và khoảng 16-18% GDP. Sự phát triển của ngành dầu khí còn góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đóng góp vai trò quan trọng trong chiến lược biển, đảo của Việt Nam, góp phần bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển của Việt Nam.

Theo thống kê, tổng trữ lượng và tiềm năng dầu khí có thể thu hồi của Việt Nam được dự báo khoảng hơn 4 tỷ tấn quy dầu. Trữ lượng đã được phát hiện là hơn 1,3 tỷ tấn quy dầu; đã khai thác 531,1 triệu tấn quy dầu; trữ lượng còn lại là hơn 856 triệu tấn quy dầu. Trong 7 tháng của năm 2017, sản lượng dầu thô khai thác của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) đạt 9,23 triệu tấn, vượt 263.000 tấn và bằng 60,7% kế hoạch năm. Ngành dầu khí Việt Nam không chỉ xuất khẩu dầu khí ra thế giới mà còn mở rộng hoạt động đầu tư ra nước ngoài. PVN đang hoạt động ở 5 lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế là: Tìm kiếm, thăm dò và khai thác; lọc hóa dầu; công nghiệp khí; công nghiệp điện và dịch vụ dầu khí chất lượng cao. Đây đều là những lĩnh vực cốt lõi, nền tảng cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi công nghệ, kỹ thuật và nhân lực chất lượng cao.

Cần tiếp tục vững tin vào ngành dầu khí

Theo các chuyên gia tại hội thảo, hiện nay, ngành dầu khí đang đứng trước những thách thức lớn chưa từng có. Mấy năm gần đây, giá dầu trên thế giới ở mức thấp. Nhiều mỏ dầu chủ lực của Việt Nam sau nhiều năm khai thác đã bắt đầu suy giảm. Trong bối cảnh mới, việc kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài tham gia tìm kiếm, thăm dò dầu khí sẽ khó khăn. Nhiều dự án lớn của PVN, nhất là ở vùng khai thác xa bờ, độ sâu 1.500m có mức đầu tư cao, sức ép về vốn rất lớn, tuy nhiên việc vay vốn từ các tổ chức quốc tế ngày càng khó khăn. Chưa kể, nhu cầu nhân lực có trình độ kỹ thuật và công nghệ cao hiện không dễ để đáp ứng. Việc triển khai các dự án trọng điểm ở nước ngoài cũng đang khó khăn do hiệu quả kinh tế và những vấn đề chính trị của một số quốc gia.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển đánh giá, theo cam kết cắt giảm thuế quan trong khu vực mậu dịch tự do ASEAN mà Việt Nam tham gia, từ năm 2016, thuế nhập khẩu diesel, ma-dút đã có thuế suất là 0%. Riêng các loại xăng, thuế suất cũng sẽ được loại bỏ (0%) theo lộ trình, tác động không nhỏ đến ngành dầu khí trong nước. Như vậy, thị trường sẽ có tính cạnh tranh cao, không chỉ với các nhà đầu tư nước ngoài mà cả với những nhà nhập khẩu trong nước do thuế nhập khẩu xăng dầu sẽ được loại bỏ vào năm 2029. Chính vì thế, ngành dầu khí Việt Nam phải tăng cường sức cạnh tranh nếu không có thể thua ngay trên sân nhà.

GS, TS Vũ Văn Hiền, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, cho rằng: Hiện tại, dầu khí vẫn là nguồn năng lượng quan trọng bậc nhất, đóng góp 64% trong tổng năng lượng đang sử dụng toàn cầu. Vai trò này của ngành dầu khí còn có thể kéo dài trong 30 năm tới, mặc dù một số nguồn năng lượng tái tạo sẽ phát triển mạnh. Do đó, các ý kiến tại hội thảo cho rằng cần phải có những chính sách phù hợp để tạo sức sống mới cho ngành dầu khí Việt Nam.

Nghị quyết số 41-QĐ/TW ngày 23-7-2015 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển ngành dầu khí Việt Nam đến năm 2025 và đến nửa đầu năm 2035 đã xác định rõ: Phát triển ngành dầu khí Việt Nam gắn liền với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, chiến lược biển, đảo Việt Nam, bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Trong nghị quyết có nêu định hướng triển khai cơ chế tài chính về tiền lãi dầu của nước chủ nhà để lại cho PVN tái đầu tư vào sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên đến nay, do nhu cầu thu ngân sách nên cơ chế này vẫn chưa được thực hiện.

GS Hồ Sĩ Thoảng, Hội Dầu khí Việt Nam, cho rằng, trong rất nhiều khó khăn hiện nay, người cán bộ, công nhân viên ngành dầu khí vẫn lao động hăng say, vẫn nỗ lực đóng góp lớn cho đất nước. Điều đó cần tiếp tục được ghi nhận một cách công bằng và cần có những chiến lược, chính sách đúng vì sự phát triển của ngành dầu khí. GS Hồ Sĩ Thoảng nêu ví dụ, một số chính sách thuế chưa hợp lý đang tác động không nhỏ đến hiệu quả của một số doanh nghiệp thuộc PVN cần được xem xét kỹ để có giải pháp tháo gỡ thỏa đáng.

QUANG MINH