Nhiều hạn chế trong phát triển công nghiệp
Mục tiêu trên được xác định trong Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 17-2-2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) về việc xây dựng và phát triển TP Cần Thơ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Mới đây, tại diễn đàn kinh tế thường niên năm 2017 do UBND TP Cần Thơ chủ trì, nhiều đại biểu đã bày tỏ sự băn khoăn trước mục tiêu này, bởi thời gian thực hiện không còn dài, trong khi nền kinh tế của địa phương còn vướng nhiều rào cản, như: Nguồn lực phục vụ phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh; công nghiệp, nông nghiệp, thương mại dịch vụ đều chậm phát triển, nhất là công nghiệp mũi nhọn, nông nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến chỉ mới hình thành bước đầu; hạ tầng đô thị chưa đáp ứng các tiêu chí hiện đại, năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu hạn chế… Ông Trương Quang Hoài Nam, Phó chủ tịch UBND TP Cần Thơ nhìn nhận: “Những vướng mắc này TP Cần Thơ đã nhận thức được và lãnh đạo thành phố cũng đang hết sức trăn trở”.
TP Cần Thơ đang hướng tới mục tiêu trở thành thành phố công nghiệp trước năm 2020 và là động lực phát triển của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Ông Nguyễn Phương Lam, Phó giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam-chi nhánh Cần Thơ (VCCI Cần Thơ) cho biết: TP Cần Thơ có gần 14.140 doanh nghiệp đang hoạt động (cao nhất so với các địa phương trong vùng ĐBSCL). Trong đó nhóm ngành công nghiệp xây dựng chiếm hơn 21% và công nghiệp chế biến, chế tạo là 16,11%. Ngành công nghiệp chủ đạo của TP Cần Thơ là công nghiệp chế biến, nhưng phần lớn doanh nghiệp trong lĩnh vực này đều có quy mô nhỏ và vừa (mỗi doanh nghiệp có vốn bình quân 14,8 tỷ đồng); doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong ngành chế biến, sản xuất công nghiệp chiếm tỷ lệ rất thấp. Dự án có vốn đầu tư nước ngoài tại TP Cần Thơ còn đứng sau các tỉnh trong vùng như Tiền Giang, Trà Vinh. Tỷ lệ phát triển công nghiệp của TP Cần Thơ đang có xu hướng giảm, không những thế, chất lượng tăng trưởng cũng chưa cao, năng lực cạnh tranh còn hạn chế, chưa xác định rõ sản phẩm công nghiệp chủ lực.
Ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng: Hiện nay, TP Cần Thơ chỉ dừng lại ở việc khai thác, phát triển các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động (dệt may, da giày) và các ngành khai thác tài nguyên sẵn có (điện, xi măng, thép). Một số ngành khác như: Giấy và sản phẩm từ giấy, sản xuất phân bón, chế biến nông-thủy sản, đồ uống, bao bì, hóa chất chủ yếu vẫn là gia công kỹ thuật thấp. Sản phẩm xuất khẩu vốn là mặt hàng truyền thống, có thế mạnh của địa phương (thủy sản, gạo, hàng thủ công mỹ nghệ, công nghiệp nhẹ) thì chủ yếu dừng lại ở công đoạn sơ chế hoặc xuất thô, ít sản phẩm có thương hiệu mạnh, đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường thế giới.
Cần quyết liệt xây dựng các định hướng chiến lược
Theo ông Trần Thanh Hải, trước yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, để đạt mục tiêu đề ra, TP Cần Thơ phải quyết liệt hơn nữa trong việc xây dựng các định hướng chiến lược nhằm đổi mới mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu ngành công nghiệp, gia tăng sức cạnh tranh.
“Trong bối cảnh thời gian để TP Cần Thơ thực hiện mục tiêu trở thành thành phố công nghiệp trước năm 2020 không còn nhiều thì việc lựa chọn ngành công nghiệp mũi nhọn, ưu tiên hỗ trợ đầu tư phát triển gắn với các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, hướng đến xuất khẩu, trên cơ sở so sánh lợi thế cạnh tranh của địa phương là rất cần thiết để rút ngắn chặng đường công nghiệp hóa”, ông Hải nói.
Bà Tống Thị Thu Hường (Viện Kinh tế-Xã hội TP Cần Thơ) đề xuất: TP Cần Thơ nên chú trọng tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ phát triển công nghiệp, khoa học công nghệ và đào tạo lực lượng lao động chất lượng cao; tập trung phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ, nâng cao tỷ trọng giá trị gia tăng ngành công nghiệp trong tổng giá trị gia tăng của địa phương.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương gợi ý: Trong giai đoạn hiện nay, vấn đề cải cách thể chế, tái cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng trở thành mệnh lệnh, không thể chần chừ. ĐBSCL cũng như TP Cần Thơ cần thay đổi phương thức tổ chức sản xuất các sản phẩm có lợi thế của mình.
Theo Tiến sĩ Hoàng Xuân Hòa, Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp (Ban Kinh tế Trung ương), thời gian qua, TP Cần Thơ có nhiều thể chế tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển (các nghị quyết, quyết định của Trung ương); Thành ủy TP Cần Thơ cũng đã xây dựng các nghị quyết, kế hoạch, quy hoạch phát triển thành phố đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Trên cơ sở đó, TP Cần Thơ cần tiếp tục quán triệt, nhận thức đúng, đầy đủ về mục tiêu, nhiệm vụ, tầm quan trọng của Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị nhằm phát huy hơn nữa sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trong việc tổ chức thực hiện; đề ra giải pháp đồng bộ, có tính đột phá để phát triển kinh tế-xã hội; phối hợp tốt với các bộ, ngành Trung ương chủ động đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù, phù hợp; đẩy mạnh đào tạo đội ngũ lãnh đạo, quản lý có năng lực tham mưu, điều hành trên các lĩnh vực, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
HỒNG HIẾU