Để tìm hiểu nguyên nhân, phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).
Phóng viên (PV): Thưa bà, hiện nay các doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng tới đâu những cơ hội từ AEC?
Bà Nguyễn Thị Thu Trang: Việc thành lập AEC là một bước đi mạnh mẽ để thúc đẩy cho việc thực hiện các mục tiêu chung của ASEAN trong việc hình thành một thị trường đơn nhất và một cơ sở sản xuất chung với rất nhiều khía cạnh hợp tác về mặt kinh tế và thúc đẩy sự phát triển thịnh vượng, cạnh tranh bền vững và lấy con người làm trung tâm. Tuy nhiên, dường như các doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa tận dụng được những cơ hội từ AEC mà Chính phủ đã mở đường. Việc thiếu thông tin về AEC, doanh nghiệp và thị trường AEC là một trong những nguyên nhân chính khiến doanh nghiệp Việt Nam chưa tận dụng được nhiều cơ hội, thậm chí còn gặp khó khăn từ AEC. Một số doanh nghiệp quy mô lớn và doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài có hoạt động sản xuất, kinh doanh đã theo sát với những diễn biến của tình hình trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa nói chung đến nay vẫn chưa có nhận thức rõ ràng, đầy đủ. Vì vậy, họ ở thế bị động. Tháng 11-2015, chúng tôi đã có cuộc điều tra việc chủ động tìm hiểu thông tin về các hiệp định thương mại với sự tham gia của hơn 10.000 doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam. Theo đó, tỷ lệ các doanh nghiệp chủ động tìm hiểu về AEC chỉ ở mức dưới 50%. Đến tháng 4-2016, chúng tôi lại có cuộc điều tra về sự hiểu biết của các doanh nghiệp về các hiệp định thương mại với 250 phản hồi từ các doanh nghiệp sản xuất trên cả nước, tỷ lệ các doanh nghiệp biết về AEC là 93,78%, nhưng tỷ lệ biết rõ chỉ ở mức 16,44%. Đây là một trong những lý do khiến các doanh nghiệp không có công cụ quan trọng nhất là thông tin trong bối cảnh thông tin là sức mạnh.
PV: Vậy theo bà, các doanh nghiệp Việt Nam cần những thông tin như thế nào để có thể cạnh tranh và hội nhập thành công vào AEC?
Bà Nguyễn Thị Thu Trang: Sau khi tìm hiểu, chúng tôi nhận thấy doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm những thông tin cụ thể, cốt lõi của AEC mà tác động trực tiếp đến doanh nghiệp. Hiện những thông tin về AEC ở Việt Nam còn tương đối rời rạc, chưa được xử lý để các doanh nghiệp có thể tận dụng một cách nhanh và hiệu quả nhất. Ví dụ khi doanh nghiệp có một mặt hàng muốn xuất khẩu sang các nước ASEAN, doanh nghiệp mong muốn có thông tin về thuế áp dụng cho hàng hóa đó như thế nào, những thủ tục riêng mà hàng hóa ASEAN có thể được hưởng ưu đãi thì họ phải đi tìm ở rất nhiều nơi. Nhưng nếu chúng ta có một đầu mối để xử lý tất cả các thông tin này cho họ và họ chỉ cần vào một nơi để tìm hiểu tất cả các thông tin này thì sẽ hữu ích hơn rất nhiều. Trong thời đại thông tin là sức mạnh, nếu doanh nghiệp có được thông tin mà mình mong muốn, những thông tin đã được xử lý thì doanh nghiệp đã có trong tay một công cụ mang lại cho mình sức mạnh.
PV: Được biết, VCCI đã ra mắt Cổng thông tin về AEC dành cho các doanh nghiệp. Bà cho biết vài nét về Cổng thông tin này?
Bà Nguyễn Thị Thu Trang: Nhận ra những khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin của doanh nghiệp, sau hơn nửa năm nỗ lực, chúng tôi đã cho ra đời Cổng thông tin AEC tại địa chỉ: www.aecvcci.vn vào tháng 12-2016.
Trước đó, đã có một số cổng thông tin về ASEAN, nhưng đây là các thông tin chung, không phải những thông tin chuyên sâu về AEC, không dành riêng cho doanh nghiệp. Với những cổng thông tin đã có về ASEAN mà doanh nghiệp tìm kiếm thì hoàn toàn không đủ. Theo đó, Cổng thông tin AEC sẽ có 2 phiên bản tiếng Việt và tiếng Anh để phục vụ doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp trong ASEAN muốn hợp tác với Việt Nam. VCCI cũng hy vọng cổng thông tin này sẽ phục vụ cho những đối tượng khác như các trường, viện, những nơi đào tạo nhân lực cho doanh nghiệp, cơ quan nhà nước và các đơn vị báo chí.
Chế biến sản phẩm tại Công ty Cổ phần Woodsland, một doanh nghiệp Việt xuất khẩu gỗ sang các nước ASEAN. Ảnh: Lê Hiếu
Trên cổng thông tin này, mọi người có thể tìm thấy những khía cạnh hợp tác, cam kết pháp lý, thông tin cập nhật về AEC ở Việt Nam cũng như các nước ASEAN. Đặc biệt, cổng thông tin có tất cả văn bản thực thi trong ASEAN của Việt Nam, mà trước đó, chưa có website nào tập hợp đầy đủ. Ngoài ra, Cổng thông tin AEC còn bao gồm rất nhiều các nội dung hữu ích khác như: Các bài báo, bài nghiên cứu đánh giá tác động của AEC, ấn phẩm và sự kiện nổi bật liên quan đến AEC của VCCI. Chúng tôi hy vọng đây sẽ là một “mái chèo” cho các doanh nghiệp trong hành trình gia nhập AEC và sẽ giúp họ tận dụng tối đa những cơ hội có được từ cộng đồng này.
PV: Trân trọng cảm ơn bà!
NGUYÊN VŨ – TRÀ MY