Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hội nhập thương mại quốc tế

Vì vậy, việc cung cấp các biện pháp hỗ trợ để DNNVV nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng giá trị thương hiệu... đóng góp nhiều hơn vào kim ngạch xuất nhập khẩu của nền kinh tế đang là vấn đề sống còn, cấp bách hiện nay.

Khoảng 21% DNNVV tham gia thương mại quốc tế

Hàng loạt các hiệp định thương mại tự do được Việt Nam ký kết thời gian qua đã mở ra nhiều cơ hội cho DNNVV mở rộng kinh doanh ra thị trường quốc tế. Tuy nhiên, trên thực tế, năng lực giao dịch quốc tế và chuẩn hóa quy trình xuất nhập khẩu, năng lực lập kế hoạch dài hạn và khả năng nắm bắt cơ hội kinh doanh, đầu tư của cộng đồng DN này còn hạn chế. Theo bà Nguyễn Thị Ánh Tuyết, Giám đốc Công ty Cổ phần Dự án công nghệ Nhật Hải (OIC), trong kinh doanh, vấn đề thông tin, dự báo thị trường, tìm kiếm khách hàng là điều quan trọng. Tuy nhiên, hiện nay khi bước ra thị trường quốc tế, nhiều DN vẫn gặp khó trong tiếp cận thông tin thị trường, chưa nói đến nhu cầu và các tiêu chuẩn của các thị trường mới. Theo bà Mai Thị Thùy, Chủ tịch Hội Nữ DNNVV TP Hà Nội, hiện nay hầu như chỉ DN lớn mới đủ năng lực để giải quyết các vấn đề ngoại hối, thanh toán, bảo lãnh… Còn đối với các DNNVV, điều này là rất khó khăn.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Thạch Bàn, Hà Nội.

Chỉ ra các thách thức mà DNNVV đang phải đối diện khi tham gia các hoạt động thương mại quốc tế, ông Phạm Hoàng Tiến, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ DNNVV, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nêu rõ, cộng đồng DN này chưa có đủ nguồn lực tài chính để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Mặt khác, DNNVV còn khó khăn trong việc sở hữu đội ngũ cán bộ đủ trình độ, kinh nghiệm để thực hiện giao dịch quốc tế và tuân thủ những quy tắc thương mại quốc tế.

Dẫn chứng về nhận định này, bà Phạm Thu Hằng, Tổng thư ký VCCI cho biết, các DNNVV đóng góp mạnh mẽ cho hoạt động thương mại, tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Tuy nhiên, tỷ lệ DNNVV Việt Nam tham gia thương mại quốc tế còn thấp so với các nước trong khu vực. Mặc dù chiếm tới gần 96% tổng số DN, nhưng các DNNVV mới chỉ chiếm gần 20% tổng kim ngạch xuất khẩu, trong khi con số này của Philippines là 33%; Thái Lan là 34%. Bên cạnh đó, tỷ lệ DNNVV Việt Nam tham gia mạng lưới thương mại toàn cầu còn thấp, chỉ chiếm khoảng 21%, trong khi con số này tại Malaysia là 46%, Thái Lan và Philippines còn cao hơn nhiều... Ông Mạc Quốc Anh, Phó chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội DNNVV Hà Nội cung cấp thêm, theo phản ánh của các DN, có 62% các DN gặp khó khăn trong việc tìm kiếm khách hàng, trong đó 65% DN có khách hàng chính là cá nhân và DN tư nhân trong nước, trong khi đó, số DN có khách hàng là cá nhân, DN nước ngoài chỉ chiếm 7-10%.

Cần tổ chức tín nhiệm đứng ra liên kết DNNVV

Vài năm gần đây, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ DNNVV phát triển, như cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh để các DN có điều kiện thuận lợi hơn trong hội nhập quốc tế. Đáng chú ý là việc Chính phủ quyết liệt cải cách toàn diện các quy định về điều kiện kinh doanh, đổi mới công tác quản lý chuyên ngành với hàng hóa, đổi mới dịch vụ xuất nhập khẩu theo thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, theo ông Phạm Hoàng Tiến, các hỗ trợ từ Chính phủ vẫn mang tầm vĩ mô, DN cần các giải pháp cụ thể, thiết thực. Đặc biệt, khi thực hiện thương mại quốc tế, các DN cần đến những giải pháp thanh toán toàn diện, dịch vụ ngoại hối hiệu quả, an toàn. Điều này cần đến sự vào cuộc của các DN liên quan như ngân hàng, logistics, dịch vụ xuất nhập khẩu… Vì thế, các DN cần một tổ chức trung gian để liên kết, hỗ trợ DNNVV trong thương mại quốc tế.

Có thể khẳng định, trong thời gian tới, khi Việt Nam tiếp tục mở rộng thương mại quốc tế thì khối DNNVV sẽ đóng vai trò chủ đạo trong sự tăng trưởng của nền kinh tế và là đầu tàu giúp kinh tế Việt Nam hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành cho rằng, bên cạnh nâng cao môi trường đầu tư kinh doanh thì vai trò của Nhà nước trong phát triển DNNVV là hết sức quan trọng, như có thể đứng ra làm trọng tài, bảo hộ quyền sở hữu tài sản của cá nhân, chủ động trong giao dịch quốc tế. Đặc biệt, vấn đề hỗ trợ tài chính cho DN từ phía các ngân hàng và tổ chức tín dụng cũng vô cùng quan trọng. Cũng theo ông Võ Trí Thành, các DNNVV hiện nay khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng là do năng lực tài sản không cao, hạn chế trong thuyết minh về tính khả thi của dự án cũng như kế hoạch sản xuất kinh doanh của mình để thuyết phục ngân hàng đứng ra hỗ trợ. Đặc biệt, DNNVV chưa kết nối tốt với các DN “đầu đàn”. Sự kết nối của các tập đoàn lớn, các DN dẫn dắt, DN tiên phong còn yếu nên lòng tin của các ngân hàng không cao. Do đó, Nhà nước cần có các chương trình hỗ trợ, lập ra các tổ chức tín nhiệm cho DNNVV có thể tiếp cận nguồn vốn ngân hàng. 

Bài và ảnh: VŨ DUNG