Khi “thông tư không thông”

Theo số liệu của Bộ Tài chính, tính đến ngày 25-1-2019, số lượng container phế liệu đang lưu giữ tại cảng là 24.184 container. Trong đó, số container lưu giữ chưa quá 30 ngày kể từ ngày đến cửa khẩu là 7.579 container; lưu giữ từ 30 đến 90 ngày kể từ ngày đến cửa khẩu là 6.733 container; tồn đọng trên 90 ngày là 9.872 container.

Đại diện của Công ty CP Thép Hòa Phát Hải Dương (Tập đoàn Hòa Phát) cho rằng, một trong những nguyên nhân chính gây ra việc ùn ứ này là do vướng mắc từ Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT do Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) ban hành quy định công tác kiểm tra nhà nước đối với phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Theo đó, thời gian làm thủ tục hành chính của DN kéo dài dẫn đến chậm thông quan, phát sinh chi phí lưu container, lưu bãi tại cảng, gây ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả sản xuất kinh doanh của DN. Ví dụ, DN này đã phải chịu chi phí lên tới hơn 300 triệu đồng tiền lưu container cho lô hàng đầu tiên nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất vào đầu tháng 11-2018.

Còn theo ông Nguyễn Văn Sưa, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam, mỗi ngày các công ty trong lĩnh vực gang thép cần hàng nghìn tấn phế liệu để luyện thép, nhưng thủ tục thông quan quá chậm làm DN sản xuất lao đao. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do vướng mắc trong thực hiện Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông từ số 09/2018/TT-BTNMT ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với các nhóm phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Hai thông tư trên quy định, cơ quan kiểm tra nhà nước về chất lượng phế liệu nhập khẩu là sở TN&MT các địa phương nơi có nhà máy, cơ sở sản xuất sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Theo đó, với một lô hàng phế liệu nhập khẩu, phải có 4 bên cùng tham gia kiểm tra, giám sát để thông quan, gồm: Chủ hàng, hải quan (kiểm định, kiểm hóa), đơn vị giám định độc lập và sở TN&MT. Theo đó, tại những địa phương không có cảng biển thì cán bộ của sở TN&MT phải di chuyển đến các cảng biển để kiểm tra hàng hóa của DN. Tuy nhiên, nhân lực của các sở TN&MT cũng không đủ để kiểm tra cho một lượng lớn DN. Ngoài ra, một số sở TN&MT cũng chưa hiểu đúng trách nhiệm của mình khi triển khai thông tư nên đã yêu cầu bốc dỡ toàn bộ container phế liệu để kiểm tra. Vì những nguyên do trên, thời gian để sở TN&MT đưa ra kết quả kiểm tra là rất lâu.

Xử lý sớm nhất cho doanh nghiệp

Về những vướng mắc trên, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng nhấn mạnh tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng là tháo gỡ triệt để, cải cách triệt để, không tạo ra các rào cản, thủ tục không cần thiết, gây khó khăn cho DN. Tổ công tác sẽ thống nhất với các cơ quan, báo cáo Thủ tướng hướng xử lý. Tinh thần là ngay sau Tết, DN sẽ có nguyên liệu sản xuất. Bộ Tài chính sẽ chỉ đạo Tổng cục Hải quan làm thủ tục với các lô hàng phế liệu theo hướng DN mở tờ khai ở thời điểm nào thì áp dụng theo chính sách ở thời điểm đó. Các lô hàng về cảng bất kỳ thời điểm nào, kể cả trước khi Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT có hiệu lực, nếu đáp ứng quy chuẩn sẽ được thông quan. Ai làm sai sẽ bị xử lý.

Cùng với đó, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng thống nhất đề xuất không cần giấy xác nhận của sở TN&MT như hiện nay. Như vậy, chỉ cần giám định chất lượng của đơn vị độc lập do bộ chỉ định, đơn vị này sẽ cùng hải quan kiểm tra, không cần sự tham gia của cán bộ sở TN&MT nữa. Trong thời gian tới, Văn phòng Chính phủ và Tổ công tác sẽ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sửa đổi 4 nghị định có liên quan để Bộ TN&MT sửa quy định thuộc thẩm quyền. Trong thời gian chưa kịp sửa các văn bản, Văn phòng Chính phủ, Tổ công tác sẽ kiến nghị đưa nội dung này vào nghị quyết phiên họp Chính phủ gần nhất để tháo gỡ vướng mắc ngay cho DN. Tinh thần là không để DN đón Tết trong lo âu và ra Tết có ngay nguyên liệu sản xuất.

Về chi phí của các lô hàng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng đề nghị Tổng cục Hải quan làm việc với các DN kinh doanh cảng, Bộ Giao thông vận tải làm việc với các hãng tàu để đề nghị xem xét miễn, giảm chi phí lưu kho bãi, phí container cho các chủ hàng. Cũng theo Tổ trưởng Tổ công tác, việc kiểm tra ở Cảng Hải Phòng nhằm tháo gỡ cho tình trạng chung trên cả nước hiện nay, vì ở nhiều nơi, ví như ở Cảng Cát Lái tình trạng tồn đọng còn nghiêm trọng hơn ở Hải Phòng.

Đối với việc kết nối "một cửa" trong khối ASEAN, Tổ công tác sẽ đề xuất với Thủ tướng giao một đơn vị cung cấp dịch vụ đồng bộ, hệ thống, tránh tình trạng "một cửa" nhưng vẫn tắc nghẽn, chưa đáp ứng yêu cầu của DN như hiện nay. Cũng tại buổi làm việc, Chủ tịch UBND TP Hải Phòng Nguyễn Văn Tùng cho biết, địa phương sẵn sàng bố trí nguồn lực để xử lý các lô hàng phế liệu vô chủ, không bảo đảm yêu cầu môi trường. Nếu các lô hàng phế liệu đáp ứng yêu cầu thông quan, cảng sẵn sàng miễn phí lưu kho bãi để giảm bớt khó khăn cho các DN.

GIANG DUY MY