Phóng viên (PV): Năm 2017 được đánh giá là một năm không hề dễ dàng với công tác điều hành tài chính ngân sách, Bộ trưởng có thể chia sẻ về một số điểm nhấn của ngành?

leftcenterrightdel
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng. Ảnh: TRƯỜNG GIANG

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Nhìn lại năm 2017, công tác điều hành ngân sách gặp không ít khó khăn, đáng chú ý là những tháng đầu năm kinh tế tăng trưởng chậm, ảnh hưởng đến nguồn thu NSNN; tiến độ giao kế hoạch vốn đầu tư chậm, kéo theo việc triển khai thực hiện và giải ngân vốn của các chủ đầu tư bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nên những tháng cuối năm tiến độ giải ngân vốn đầu tư của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đã chuyển biến tích cực; nhiệm vụ thu, chi ngân sách đã về đích thắng lợi. Tổng thu cân đối NSNN tính đến cuối năm 2017 ước đạt 1.283,2 nghìn tỷ đồng, vượt 5,9% so với dự toán, cao hơn con số đã báo cáo Quốc hội. Đồng thời áp lực nợ công giảm lớn; đến ngày 31-12-2017, nợ công ở mức 61,3% GDP trong phạm vi cho phép và cơ cấu nợ Chính phủ chuyển biến rất tích cực. Đây cũng là lần đầu tiên trong 10 năm, chỉ tiêu bội chi NSNN được bảo đảm trong phạm vi dự toán Quốc hội quyết định, giảm khoảng 4.000 tỷ đồng so với dự toán. Điều này còn có ý nghĩa tích cực hơn khi mà theo quy định của Luật NSNN năm 2015, nguồn trái phiếu Chính phủ được đưa vào trong cân đối, tính bội chi NSNN.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được cũng còn một số hạn chế, như: Tổng thu cân đối NSNN vượt dự toán Quốc hội giao nhưng một số khoản thu trực tiếp từ hoạt động sản xuất, kinh doanh không hoàn thành dự toán; thu ngân sách Trung ương khó khăn, một số địa phương hụt thu cân đối ngân sách địa phương cần có sự hỗ trợ của ngân sách Trung ương để bảo đảm cân đối; công tác xử lý thuế nợ đọng chưa đạt kết quả mong muốn; công tác giải ngân vốn đầu tư phát triển rất chậm, đến hết năm, nguồn vốn NSNN mới giải ngân được khoảng 75,9% dự toán, vốn trái phiếu Chính phủ ước đạt 23,5% dự toán.

PV: Trong bối cảnh thời gian vừa qua nợ công đang tăng rất cao và áp lực trả nợ lớn, ngành tài chính có các giải pháp gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Nhằm bảo đảm an ninh, an toàn tài chính quốc gia, kiểm soát chặt chẽ bội chi ngân sách, từ năm 2018, Bộ Tài chính thực hiện xây dựng kế hoạch tài chính-NSNN 3 năm quốc gia theo hình thức "cuốn chiếu", để báo cáo Chính phủ trình Quốc hội. Trong đó, xác định lộ trình giảm dần bội chi NSNN, bảo đảm bình quân giai đoạn 2016-2020 không quá 3,9% GDP theo đúng nghị quyết của Quốc hội. Bộ Tài chính sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương tập trung thực hiện các giải pháp thắt chặt chi tiêu công và quản lý nợ công, như: Phân bổ dự toán chi đầu tư xây dựng cơ bản theo đúng quy định, tập trung triển khai thực hiện ngay từ đầu năm, không để phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản mới; triệt để tiết kiệm chi ngân sách, rà soát, sắp xếp các nhiệm vụ chi chưa thực sự cấp thiết; hạn chế mua sắm xe ô tô công và trang thiết bị đắt tiền; kiên quyết cắt giảm những khoản chi đã có trong dự toán nhưng không cần thiết, chậm triển khai; kiểm soát bội chi NSNN ở mức 3,7% GDP...

leftcenterrightdel
Thu nội địa có đóng góp ngày càng lớn vào ngân sách Nhà nước. Trong ảnh: Hoạt động thương mại tại siêu thị BigC Thăng Long (Hà Nội). Ảnh: TRƯỜNG GIANG

PV: Tại một số phiên thảo luận của kỳ họp Quốc hội cuối năm 2017, nhiều ý kiến băn khoăn vì sao mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2018 đưa ra là  6,5-6,7%, lạm phát 4%, nhưng dự toán thu NSNN chỉ tăng 6,4% so với ước thực hiện năm 2017? Bộ trưởng lý giải sao về điều này?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Dự toán thu NSNN của chúng ta hiện nay gồm có: Dự toán thu nội địa, dự toán thu từ dầu thô, dự toán thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu và dự toán thu viện trợ. Như vậy, có những khoản thu sẽ được tổ chức thu từ sự phát triển của nền kinh tế, theo chính sách thu đã quy định; có khoản thu phát sinh từ hoạt động thương mại quốc tế, tuân thủ các cam kết quốc tế trong quá trình hội nhập; có khoản thu thực hiện theo kế hoạch sản xuất, kinh doanh và phụ thuộc vào giá cả thế giới (dầu thô). Vì vậy, nói đến dự toán thu phải nói đến tổng hợp các yếu tố tác động, không chỉ có tăng trưởng kinh tế, lạm phát. 

Dự toán thu ngân sách năm 2018 được xây dựng trên cơ sở dự toán thu từ dầu thô và thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu giảm so với ước thực hiện năm 2017, do giảm sản lượng khai thác dầu thô, cắt giảm mạnh thuế quan theo các cam kết hội nhập và giảm một phần thu xuất nhập khẩu. Trong khi đó, dự toán thu nội địa xây dựng ở mức rất tích cực, tăng 8,6% so với ước thực hiện năm 2017; không kể số dự toán thu từ các hoạt động không trực tiếp liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh (như tiền sử dụng đất, thu từ hoạt động xổ số kiến thiết, thu từ cổ phần hóa), thì thu nội địa còn lại tăng 12,5% so với ước thực hiện năm 2017, cao hơn mức dự kiến tăng trưởng kinh tế (6,5-6,7%) cộng với tỷ lệ lạm phát dự kiến (4%). Tóm lại, dự toán thu NSNN tăng 6,4% so với ước thực hiện 2017 là phù hợp với bối cảnh của nền kinh tế.

PV: Thời gian qua, dư luận quan tâm đến câu chuyện đề xuất điều chỉnh tăng một số loại thuế. Tuy nhiên, có ý kiến cũng cho rằng, dư địa thu NSNN còn lớn nếu quản lý tốt, bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời thì chưa nhất thiết phải tăng thuế. Ý kiến của Bộ trưởng thế nào về vấn đề này?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Trong bối cảnh thu từ dầu thô giảm, thu từ xuất nhập khẩu giảm do thực hiện các cam kết cắt giảm thuế quan sẽ tác động đáng kể đến cơ cấu thu NSNN. Vì vậy, từ cuối năm 2016, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 07-NQ/TW về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại NSNN, quản lý nợ công để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững và Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 25/2016/QH14 ngày 9-11-2016 về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016-2020, trong đó có giải pháp tăng tỷ trọng thu nội địa, điều tiết hợp lý giữa thuế gián thu và thuế trực thu, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 6-6-2017 nhằm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020 theo tinh thần Chính phủ đồng hành với doanh nghiệp.

Qua công tác chống thất thu và chấn chỉnh công tác quản lý thuế đối với cơ sở kinh doanh, Bộ Tài chính thấy rằng việc chống thất thu, bảo đảm công bằng thuế có trọng điểm, đúng người và đúng lúc là cần thiết. Bên cạnh việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, chống thất thu thuế ở nhiều lĩnh vực thì còn phải hoàn thiện, xây dựng chính sách thuế chặt chẽ, minh bạch. Việc sửa đổi, bổ sung phải bảo đảm đúng bản chất của từng sắc thuế, tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, theo đó tập trung sửa đổi, bổ sung những vấn đề bất cập so với thực tế, giữ được tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Đồng thời phải nhất quán, rõ ràng, giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người nộp thuế; bảo đảm mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với xu hướng phát triển, qua đó góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam và tăng việc làm cho người lao động, chống thất thu NSNN, chống gian lận thương mại, chuyển giá... Song song thực hiện mục tiêu cơ cấu lại nguồn thu NSNN, quản lý nợ công để bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững.

PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

HOÀNG TRƯỜNG GIANG (thực hiện)