Đủ niềm tin về sự bứt phá của nền kinh tế

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định: Chúng ta có đủ cơ sở, có đủ niềm tin để bứt phá thành công, để nền kinh tế đi nhanh hơn, bền vững hơn trong giai đoạn tới.

Sức chống chịu và tính tự chủ của nền kinh tế được củng cố

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng. Ảnh: VÂN HỒNG

Phóng viên (PV): Năm 2018, bức tranh kinh tế được đánh giá là có nhiều thành tựu. Vậy, Bộ trưởng ấn tượng với những thành tựu nào?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2018 khép lại với nhiều thành tựu của đất nước. Tăng trưởng kinh tế đạt 7,08%. Đây là mức tăng cao nhất trong 11 năm vừa qua. Quan trọng là tăng trưởng đạt được toàn diện ở tất cả ngành, lĩnh vực. Đáng chú ý là lĩnh vực nông, lâm, thủy sản (tăng 3,76%) là mức kỷ lục của khu vực này trong nhiều năm qua; xuất siêu đạt mức chưa từng thấy là 7,2 tỷ USD; giải ngân vốn FDI tiếp tục tăng, đạt hơn 19 tỷ USD... Theo thống kê sơ bộ của Ngân hàng Thế giới, Việt Nam đang ở top những nền kinh tế tăng trưởng nhanh trên thế giới hiện nay.

Đánh giá tổng quan, theo tôi điểm ấn tượng nhất của kinh tế năm 2018 là sức chống chịu và tính tự chủ của nền kinh tế được củng cố, tăng cường. Trong điều kiện độ mở nền kinh tế lớn khoảng 200%, phụ thuộc bên ngoài rất nhiều, năm qua những biến động bên ngoài rất lớn, phức tạp nhưng chúng ta đã vượt khó thành công. Những biến động bên ngoài không gây tác động xấu đến kinh tế của chúng ta và kinh tế vẫn tăng trưởng cao, xuất khẩu tăng mạnh so với chỉ tiêu ban đầu Quốc hội giao.

PV: Còn những thách thức, hạn chế của nền kinh tế theo quan sát của Bộ trưởng là gì?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Chúng ta vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn. Đó là tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động. Dự báo năm 2019 kinh tế thế giới có tốc độ tăng trưởng chậm lại; đặc biệt, căng thẳng thương mại giữa Mỹ-Trung Quốc sẽ có tác động nhất định tới Việt Nam do độ mở nền kinh tế lớn.

Đối với trong nước, những vấn đề tồn tại cố hữu dù đã cải thiện nhưng vẫn còn. Cụ thể, quy mô nền kinh tế còn nhỏ, năng lực cạnh tranh, năng suất lao động thấp… Bên cạnh đó, quá trình cải cách, cơ cấu lại nền kinh tế đã đạt được những thành tựu nhưng mới ở giai đoạn đầu. Ngoài ra, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh; khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh nhưng chưa đáp ứng được trình độ, yêu cầu của xã hội về phát triển đó là thách thức chung của nền kinh tế.

Hoạt động sản xuất với nhiều máy móc tự động hóa tại Công ty cổ phần công nghệ Năng lực Việt. Ảnh: MINH ĐỨC

Bứt phá bằng tư duy mới và hành động quyết liệt

PV: Quốc hội đặt mục tiêu tốc độ tăng trưởng năm 2019 đạt 6,6%-6,8%. Vậy đâu là động lực cho năm 2019, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Chính phủ thống nhất phương châm hành động của năm 2019 là: “Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, bứt phá, hiệu quả”. Trong đó, bứt phá là từ khóa quan trọng của năm 2019-năm nước rút để hoàn thành Kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm 2016-2020, tạo nền tảng để xây dựng kết hoạch 5 năm tới và Chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 2021-2030. Theo đó, năm 2019, tinh thần chỉ đạo của Chính phủ là năm tăng tốc bứt phá để hoàn thành cho được mục tiêu, nhiệm vụ của kế hoạch 5 năm. Đặc biệt, đây cũng là tinh thần đã được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đặt ra là “năm 2019 phải hơn năm 2018 trên tất cả các lĩnh vực”. Với tinh thần đó, các bứt phá và cũng là động lực đối với nền kinh tế đã được nêu rõ trong Nghị quyết số 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán ngân sách Nhà nước năm 2019 được Chính phủ ban hành ngay từ ngày đầu tiên của năm mới.

Nhưng tôi muốn nhấn mạnh tới động lực không chỉ của năm 2019 mà tạo ra nền tảng phát triển cho cả giai đoạn tới. Đó là phải duy trì cho được cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, tập trung tháo gỡ những ách tắc, rào cản của doanh nghiệp (DN) để DN có thể lớn mạnh, để khu vực kinh tế tư nhân có đóng góp mạnh vào nền kinh tế. Những giải pháp này thời gian qua chúng ta đã làm tốt nhưng cần phải làm mạnh và thực chất hơn nữa. Bên cạnh đó, cần đổi mới khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đây là nhu cầu bức thiết của nền kinh tế và chúng ta đã xác định được nhưng cần phải có những quyết sách, hành động mạnh mẽ, quyết liệt, nhanh chóng, cụ thể hơn nữa.

Một động lực quan trọng nữa là chúng ta phải chuẩn bị tốt cho công tác hội nhập sâu rộng, để nền kinh tế và DN đón nhận, tận dụng động lực cơ hội này. Chúng ta không chuẩn bị tốt sẽ rất thua thiệt trong cuộc chơi toàn cầu. 

PV: Bộ trưởng hình dung như thế nào về nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Báo cáo Việt Nam 2035 do Ngân hàng Thế giới và Bộ Kế hoạch và Đầu tư giới thiệu thời gian qua đã phác họa lên một Việt Nam thịnh vượng. Theo đó, chúng ta phấn đấu làm sao tới năm 2035 thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam là 10.000 USD/năm, chỉ tiêu này sẽ đánh giá độ thịnh vượng của một quốc gia.

Hiện nay, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đạt 2.587 USD, tăng 198 USD so với năm 2017. Tốc độ tăng như vậy còn chậm. Nhìn sang các nước xung quanh, thu nhập bình quân đầu người của họ đều đã vượt lên 6.000 USD/năm. Vì thế, nếu chúng ta không nhanh, không tăng trưởng cao liên tục, bền vững thì khoảng cách ngày càng doãng ra, chúng ta sẽ tụt hậu.

Khó khăn còn nhiều nhưng chúng ta hoàn toàn tự tin và mạnh mẽ để tiến về phía trước nếu chọn đúng con đường đi, có tư duy mới và quyết liệt hành động, tổ chức thực hiện tốt, đồng bộ. Chúng ta không ngại bất kỳ điều gì, chỉ sợ chúng ta suy nghĩ không tới, hoặc tới rồi mà không quyết liệt. Chìa khóa để Việt Nam phát triển thịnh vượng là cần tiếp tục tập trung vào những vấn đề then chốt, gồm đổi mới khoa học công nghệ-sáng tạo, phát triển khu vực kinh tế tư nhân, thu hút đầu tư nước ngoài mạnh mẽ…

Việt Nam đã ở vị thế có thể lựa chọn các dự án FDI tốt

PV: Nói về thu hút FDI, trong năm 2018, vốn đăng ký đầu tư giảm nhưng vốn giải ngân tăng kỷ lục, những con số này có ý nghĩa như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trong thu hút đầu tư, con số đăng ký mới là dự tính ban đầu, còn con số giải ngân là đóng góp thực sự, quan trọng cho nền kinh tế. Năm nay, vốn giải ngân FDI lập kỷ lục, đạt hơn 19 tỷ USD, tăng 9,1% so với năm 2017. Con số này có rất nhiều ý nghĩa. Nguồn vốn này không chỉ bổ sung năng lực mới cho nền kinh tế mà cho thấy niềm tin của nhà đầu tư đối với môi trường, thể chế, chính sách của Việt Nam được củng cố. Không có niềm tin thì nhà đầu tư có thể đăng ký nhưng chưa chắc đã giải ngân.

PV: Qua 30 năm thu hút vốn FDI, các DN FDI cũng bộc lộ những hạn chế. Vậy thời gian tới, Việt Nam sẽ có những thay đổi chính sách như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Qua 30 năm Việt Nam thu hút nguồn vốn FDI cho thấy, khu vực FDI trở thành bộ phận quan trọng của nền kinh tế, đóng góp khoảng 25% GDP; khoảng 70% giá trị xuất khẩu; giải quyết việc làm cho 8-9 triệu lao động; thúc đẩy quá trình cải cách, hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; thúc đẩy địa phương, vùng miền phát triển.

Khu vực này có đóng góp rất lớn, tuy nhiên, cũng có những mặt trái. Đó là công nghệ cao còn ít, chủ yếu là công nghệ trung bình; thâm dụng nhiều lao động, năng lượng, tài nguyên đầu vào; giá trị gia tăng thấp; sức liên kết, lan tỏa còn hạn chế. Rồi một số dự án FDI thực hiện chưa nghiêm về môi trường, còn có hiện tượng chuyển giá, trốn thuế, đầu tư chui…

Theo tôi, đây là thời điểm tốt để chúng ta có thể điều chỉnh chính sách, điều chỉnh chiến lược tổng thể về thu hút FDI. Vì hiện nay, Việt Nam đã trở thành điểm đến được nhà đầu tư đánh giá lợi thế so sánh rất tốt. Bên cạnh đó, sự tranh giành, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, đặc biệt chiến tranh thương mại đang tạo sự dịch chuyển làn sóng đầu tư mới, trong đó chủ yếu chảy vào Đông Nam Á và có Việt Nam.

Có thể nói, trước đây việc thu hút đầu tư khó, chúng ta phải tranh thủ nhưng hiện nay chúng ta có quyền để lựa chọn. Vì vậy, Việt Nam cần có bộ lọc để sàng lọc, chọn lựa dự án, thể hiện quan điểm đối với đầu tư nước ngoài. Đó phải là công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, không ảnh hưởng môi trường. Nhìn ở khía cạnh khác, đây là thông điệp tốt với thế giới. Thế giới thấy Việt Nam đi theo tăng trưởng xanh, bền vững, đây là môi trường tốt để người ta tới làm ăn sinh sống.

PV: Vậy bộ lọc thu hút FDI là gì, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Như tôi nói ở trên, một là lựa chọn các dự án công nghệ cao, tiên tiến, thân thiện với môi trường trong tất cả lĩnh vực. Bộ lọc nữa là đưa ra rào cản kỹ thuật hợp lý được quốc tế chấp nhận, phù hợp với các cam kết mà chúng ta tham gia.

Nhưng cách thu hút FDI trong giai đoạn mới cũng cần linh hoạt. Đối với địa phương có trình độ phát triển cao hơn, như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, có khả năng thu hút đầu tư thì nên tập trung vào dự án có hàm lượng công nghệ cao, dịch vụ mới như tài chính, logistics để tạo giá trị cao hơn. Ngược lại, các địa phương khó khăn trong thu hút đầu tư, thì không nên quá cứng nhắc mà điều chỉnh linh hoạt, không chỉ đòi hỏi dự án công nghệ cao, mà còn thu hút vào các dự án đang là thế mạnh của chúng ta như dệt may, da giày…  

Vấn đề quan trọng nữa là chúng ta phải có chính sách tháo gỡ khó khăn, đối xử bình đẳng với các DN FDI. Trong đó, với DN đóng góp lớn thì có chăm sóc đặc biệt, tạo điều kiện để họ có thêm dự án mới, đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế. 

PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng.

VŨ DUNG (thực hiện)