Đề nghị tăng thu, giảm chi hàng chục nghìn tỷ đồng ngân sách Nhà nước

Nhiều vấn đề liên quan đến thu thuế, lập dự án đầu tư

Theo Phó tổng KTNN Cao Tấn Khổng, qua kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN năm 2015 cho thấy, Bộ Tài chính xây dựng dự toán hoàn thuế giá trị gia tăng (GTGT) năm 2015 chưa sát dẫn đến phải ứng trước dự toán năm 2016 là 7.452 tỷ đồng (Chính phủ đã đưa vào quyết toán năm 2015). Đồng thời phải chuyển sang năm 2016 để hoàn thuế đối với các quyết định hoàn thuế năm 2015 là 5.847 tỷ đồng. Tình trạng hạch toán và kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí, từ đó tính thiếu thuế GTGT, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và lợi nhuận còn lại phải nộp NSNN… vẫn diễn ra khá phổ biến tại các doanh nghiệp, đơn vị được kiểm toán. KTNN xác định số phải nộp NSNN tăng thêm 11.365 tỷ đồng, trong đó đơn vị có kiến nghị nộp NSNN lớn, như:  Tổng công ty Thương mại Sài Gòn-TNHH MTV 1.755 tỷ đồng, Tổng công ty Địa ốc Sài Gòn-TNHH MTV 1.264 tỷ đồng... Đặc biệt qua đối chiếu 1.653 người nộp thuế, KTNN kiến nghị các khoản phải nộp NSNN tăng thêm 2.050 tỷ đồng, trong đó có doanh nghiệp nộp NSNN tăng thêm 882 tỷ đồng. Bên cạnh đó, nợ thuế tiếp tục tăng qua các năm, trong đó: Nợ thuế đến ngày 31-12-2015 là 79.276 tỷ đồng, tăng 4,2% (3.203 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2014; 40/63 địa phương có nợ thuế cuối năm 2015 tăng so với cùng kỳ năm 2014. Nợ thuế do ngành hải quan quản lý có chuyển biến tích cực, nợ thuế quá hạn đến ngày 31-12-2015 là 6.529 tỷ đồng, giảm 8,18% (581 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2014; 23/34 cục hải quan có số nợ thuế chuyên thu giảm.

Kết quả kiểm toán 1.228 dự án của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương, KTNN đã kiến nghị giảm trừ 12.399 tỷ đồng. Bên cạnh đó, 33/46 địa phương được kiểm toán sử dụng sai nguồn kinh phí 1.382 tỷ đồng; 30/48 địa phương được kiểm toán phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản mới 7.227 tỷ đồng, các bộ, cơ quan Trung ương 107 tỷ đồng. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới đến ngày 31-1-2016 có 53 tỉnh, thành phố phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản 15.218 tỷ đồng (trong đó 1.147 xã  đạt chuẩn nông thôn mới nợ đọng 7.138 tỷ đồng).  Quản lý nợ công còn phân tán, thiếu đối chiếu, theo dõi. Tổng hợp nợ công có thể chưa đầy đủ các khoản nợ Chính phủ, nợ chính quyền địa phương. Ghi thu, ghi chi (chưa được quyết toán NSNN) vốn cấp phát đối với vốn vay nước ngoài về cho vay lại của 5 dự án đường bộ cao tốc của Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) khi các dự án chưa được chuyển đổi nguồn vốn đầu tư sang cấp phát và bổ sung kế hoạch vốn 18.123 tỷ đồng.

24/28 doanh nghiệp nhà nước được kiểm toán đã kinh doanh có lãi

Cũng theo Phó tổng KTNN Cao Tấn Khổng, 24/28 tập đoàn, tổng công ty, công ty nhà nước được kiểm toán đã kinh doanh có lãi, bảo toàn và phát triển được vốn Nhà nước, trong đó lợi nhuận của nhiều đơn vị tăng cao so với năm 2014, đóng góp vào kết quả tăng trưởng kinh tế năm 2015. Tuy nhiên, hầu hết các doanh nghiệp có sai sót trong việc hạch toán tài sản, nguồn vốn, doanh thu, chi phí; trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng giảm giá đầu tư tài chính, thu lợi nhuận sau thuế không đúng quy định nên qua kiểm toán đã kiến nghị tăng thu NSNN 6.241,8 tỷ đồng. Đặc biệt, Dự án xây dựng công trình Nhà máy sản xuất phân bón Diamon Photphat số 2 thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam quá trình thực hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật nên qua kiểm toán đã chuyền hồ sơ sang cơ quan điều tra để làm rõ. Trong giai đoạn 2011-2015, cả nước đã cổ phần hóa được 499 doanh nghiê%3ḅp, đạt 96% kế hoạch (499/518 doanh nghiệp). Kết quả kiểm toán tại 7 doanh nghiệp đã xác định tăng giá trị vốn Nhà nước 20.818 tỷ đồng. Đối với các tổ chức tài chính, ngân hàng được kiểm toán kinh doanh có lãi song lãi suất cho vay trung và dài hạn năm 2015 giảm chưa đạt mục tiêu đề ra. Tỷ lệ nợ xấu của các tổ chức tín dụng còn cao, một số khoản đầu tư hiệu quả thấp hoặc không hiệu quả, khó thu hồi vốn; một số đơn vị còn sai sót về trình tự, thủ tục cho vay, hạch toán kế toán...

Báo cáo của KTNN chỉ ra rằng, các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương, đơn vị được kiểm toán cần thực hiện đầy đủ, kịp thời kiến nghị của KTNN trong năm 2016 đối với niên độ ngân sách năm 2015 là 38.776 tỷ đồng (tăng thu 11.365 tỷ đồng; giảm chi 16.174 tỷ đồng; nợ đọng phát hiện tăng thêm 1.569 tỷ đồng; phải nộp, hoàn trả và quản lý qua NSNN 9.104 tỷ đồng; xử lý khác 564 tỷ đồng). Đồng thời báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội, Quốc hội về số vốn trái phiếu Chính phủ dự phòng giai đoạn 2012-2015 chưa được giao kế hoạch 792,147 tỷ đồng; việc chuyển đổi nguồn vốn đầu tư đối với 5 dự án đường bộ cao tốc của VEC. Đồng thời kiến nghị Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2015: Thu cân đối NSNN 1.291.342 tỷ đồng; chi cân đối NSNN 1.502.189 tỷ đồng; bội chi NSNN 263.135 tỷ đồng, bằng 6,28% GDP thực tế.

Bài, ảnh: HOÀNG TRƯỜNG GIANG