Hiệp định đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) quy định cả những vấn đề mới như: Lao động, môi trường, mua sắm Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước… Trao đổi với chúng tôi, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương đã phân tích các cơ hội, thách thức từ CPTPP.
Thông điệp mạnh về xu hướng chống bảo hộ
Phóng viên (PV): CPTPP đem lại lợi ích nổi bật gì cho Việt Nam, thưa ông?
Ông Lương Hoàng Thái: Có thể nói, CPTPP là hiệp định mang tính chiến lược rất cao, đặc biệt trong bối cảnh phức tạp như hiện nay. Trong bối cảnh các nước đang xoay sang xu hướng bảo hộ mậu dịch, thậm chí có thể là chiến tranh thương mại thì với những nước có quy mô kinh tế nhỏ như Việt Nam, rủi ro là rất cao. Đặc biệt, chúng ta lại là nước có thương mại đầu tư nước ngoài khá cao, nên bất kỳ biến động nào trên quy mô quốc tế cũng tạo ra những ảnh hưởng, tác động trực tiếp tới Việt Nam. Có được CPTPP trong tay cũng là giải pháp tạm gọi "buôn có bạn, bán có phường", nhiều nước kết hợp với nhau lại để đối phó với thách thức trong tình hình mới.
PV: Tổng thể nền kinh tế Việt Nam sẽ nhận được gì từ CPTPP?
Ông Lương Hoàng Thái: Về tổng thể, đây là hiệp định lớn nhất từ trước đến nay Việt Nam tham gia, nên cơ hội cũng lớn hơn đáng kể so với các hiệp định khác. CPTPP về cơ bản kế thừa các nội dung của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), đặc biệt là cam kết về mở cửa thị trường, chỉ có một số nội dung được điều chỉnh để phù hợp với tình hình mới. Trong đó, những điều chỉnh về hệ thống pháp luật trong CPTPP theo hướng linh hoạt hơn để phù hợp với điều kiện phát triển của từng nước.
Tham gia CPTPP, cơ bản theo lộ trình, các nước sẽ đưa thuế nhập khẩu hàng Việt Nam về 0% tất cả các mặt hàng. Hiện nay, theo nghiên cứu, mức thuế trung bình hàng hóa Việt Nam đang chịu khi xuất khẩu sang các nước CPTPP khoảng 1,7%. Ngoài ra, CPTPP còn đem lại những lợi ích phi thuế quan khác. Khi các nước có hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhau tức là chấp nhận luật chơi chung về chất lượng quản lý, thương mại… thì có sự tin tưởng nhau hơn, từ đó rào cản phi thuế quan giữa các nước giảm đi nhiều.
Ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa
PV: Tham gia CPTPP, những ngành hàng nào được hưởng lợi nhiều nhất thưa ông?
Ông Lương Hoàng Thái: Để đánh giá cụ thể về lĩnh vực được hưởng lợi thì phải nhìn vào cam kết ở từng thị trường cụ thể. Bộ Công Thương đã xây dựng cẩm nang hướng dẫn về các cam kết này, từ đó doanh nghiệp (DN) có thể thấy được ngành nào được hưởng lợi, ngành nào bị cạnh tranh. Nhưng nhìn chung tác động tập trung vào những ngành, vấn đề mà chúng ta mong muốn có sự cải thiện, như: Xóa đói giảm nghèo, thực hiện các mục tiêu phát triển quốc gia về ngành nông lâm nghiệp, thủy sản hay một số ngành giúp chúng ta sử dụng nhiều lao động, như dệt may, giày dép… Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, tác động của CPTPP đối với việc xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam là rất tích cực. Nếu như hiệp định này thực thi hiệu quả thì có thể giúp Việt Nam giảm được 900.000 người thuộc diện đói nghèo. Ở chiều ngược lại, CPTPP khiến chúng ta phải đối đầu cạnh tranh ở mức cao hơn. Lĩnh vực dự kiến có cạnh tranh lớn là ngành chăn nuôi, đặc biệt là thịt gà, thịt heo...
PV: Nhiều ý kiến lo ngại, so với nhiều nước tham gia CPTPP, Việt Nam là nền kinh tế có quy mô nhỏ, liệu chúng ta có cạnh tranh được với các đối tác không thưa ông?
Ông Lương Hoàng Thái: Trong hoàn cảnh Việt Nam là nước có trình độ phát triển kinh tế thấp hơn các đối tác, nên thời gian đầu khi tham gia các FTA đều gặp những thách thức rất lớn. Tuy nhiên, Việt Nam đã tận dụng tương đối thành công những cơ hội do hội nhập kinh tế quốc tế mang lại. Theo nghiên cứu, Việt Nam là nước hưởng lợi từ thương mại, đầu tư quốc tế đứng thứ hai trong khu vực ASEAN, chỉ sau Singapore. Chính vì vậy, trên cơ sở kinh nghiệm từ hội nhập trong thời gian qua, chúng ta cũng rất quyết tâm, tự tin khi tham gia các FTA mới với cấp độ cao hơn và trước mắt là CPTPP. Đáng chú ý, CPTPP là “sân chơi” lớn nhưng các thành viên tham gia có cơ cấu kinh tế tương đối bổ sung cho Việt Nam chứ không phải là các nước cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam.
PV: Bộ Công Thương có kế hoạch như thế nào để DN có thể chủ động tham gia vào CPTPP?
Ông Lương Hoàng Thái: Chính phủ giao Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng chương trình hành động sao cho thực thi hiệu quả nhất hiệp định này. Quá trình xây dựng chương trình hành động sẽ song song cùng quá trình trình lên Quốc hội phê chuẩn CPTPP. Với lộ trình được phê chuẩn, chương trình hành động của Chính phủ sẽ tập trung vào giúp đỡ DN vừa và nhỏ tận dụng tốt nhất cơ hội, chú trọng vào lĩnh vực yếu thế cần thay đổi cơ cấu, như ngành chăn nuôi. Đặc biệt, Chính phủ sẽ tập trung cải thiện môi trường cạnh tranh, cải cách thể chế.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
MINH ĐỨC (thực hiện)