Cơ hội tăng tốc xuất khẩu đồ gỗ Việt Nam

Phóng viên (PV): Thưa ông! CPTPP có tác động như thế nào tới ngành chế biến, xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam? 

Ông Nguyễn Tôn Quyền: Phải khẳng định, với CPTPP, cơ hội dành cho ngành sản xuất đồ gỗ của Việt Nam nhiều hơn là thách thức. Không phải chờ tới khi CPTPP chính thức có hiệu lực, hiện đơn hàng đối với ngành gỗ đến từ các nước tham gia ký kết CPTPP như Canada, Nhật Bản, New Zealand, Australia, Peru… đã tăng lên rất mạnh. Ví dụ, xuất khẩu gỗ sang Canada trước đây rất ít, chưa đến 100 triệu USD/năm. Tuy nhiên, đón đầu cơ hội từ CPTPP, hiện các doanh nghiệp ngành gỗ đã ký hợp đồng xuất khẩu sang Canada giá trị khoảng 200-300 triệu USD trong năm 2019. 

Ông Nguyễn Tôn Quyền. Ảnh: NGHINH XUÂN

CPTPP yêu cầu sử dụng nguyên liệu nội khối, trong khi Việt Nam đã cam kết mua gỗ của Canada, New Zealand, Australia… nên đối tác sẵn sàng mua sản phẩm của Việt Nam. Một ví dụ nữa là trường hợp của Nhật Bản. Hiện Nhật Bản đã có đại lý bán gỗ tại Việt Nam. Việt Nam nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ Nhật Bản. Bởi vậy, mới đây đã có 4-5 doanh nghiệp Nhật Bản bàn với Vifores sẽ tăng giá trị nhập khẩu sản phẩm đồ gỗ Việt Nam gấp 1,3 lần vào năm 2019. 

PV: Ngoài cơ hội mà CPTPP đem lại, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu đồ gỗ Việt Nam sẽ phải đối mặt với thách thức nào, thưa ông? 

Ông Nguyễn Tôn Quyền: Thách thức lớn nhất với ngành gỗ khi thực thi CPTPP là nguyên liệu. Năm 2017, ngành gỗ Việt Nam sử dụng tổng cộng 38 triệu m3 gỗ, trong đó có 8,4 triệu m3 gỗ nhập khẩu và gần 30 triệu m3 gỗ trong nước. Trong CPTPP hay tất cả các hiệp định thương mại tự do (FTA) trước đây, đều có chương rất quan trọng là xuất xứ, phải đảm bảo nguồn gốc gỗ hợp pháp. Đây là vấn đề rất lớn của ngành sản xuất, chế biến đồ gỗ. 

Trên thế giới có nhiều quốc gia xuất khẩu gỗ nhưng không phải nước nào cũng có nguồn gốc gỗ hợp pháp. Mua gỗ của các nước như Hoa kỳ, Canada thì gỗ bảo đảm nguồn gốc nhưng những loại gỗ từ các quốc gia này, thị trường lại chưa yêu cầu nhiều. Năm 2018, Việt Nam phải sử dụng khoảng 41 triệu m3 gỗ. Kể cả có tìm đủ nguồn nguyên liệu gỗ thì vấn đề đặt ra là chi phí mua gỗ và vận tải tăng… tất cả khiến giá thành gia tăng, sản phẩm sẽ giảm tính cạnh tranh. Về nguồn nguyên liệu gỗ trong nước thì sản lượng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất, chế biến. Vì vậy, chúng ta vẫn phải nhập khẩu gỗ nguyên liệu.

Thách thức đáng kể nữa là đầu tư công nghệ và đào tạo công nhân lành nghề. Trong quá trình hội nhập sâu rộng, để đáp ứng yêu cầu về chứng chỉ, giấy tờ khi bán trực tiếp sản phẩm cho người tiêu dùng nước ngoài, các doanh nghiệp ngành gỗ buộc phải thay đổi công nghệ, cũng như thay đổi cả người vận hành công nghệ. Như vậy, doanh nghiệp cần có vốn để nhập khẩu công nghệ mới, sau đó cần có cơ sở đào tạo nhân lực để vận hành công nghệ mới đó. Đây không phải là chuyện ngày một ngày hai có thể làm được, là những thách thức lớn mà ngành gỗ cần giải quyết trong tương lai. 

PV: Vậy các doanh nghiệp ngành gỗ của chúng ta đã và đang có những động thái như thế nào nhằm tận dụng tốt cơ hội từ CPTPP, thưa ông? 

Ông Nguyễn Tôn Quyền: Cả Vifores cũng như các doanh nghiệp đang có nhiều động thái để tận dụng tốt cơ hội từ CPTPP. Trước hết, Vifores tìm hiểu kỹ về CPTPP và phổ biến để doanh nghiệp hiểu về hiệp định này.

Đến nay, đã có ít nhất 4 đoàn doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ đi nước ngoài tìm hiểu về thị trường 10 nước trong CPTPP. Đối với các thị trường như: Australia, New Zealand, Nhật Bản, doanh nghiệp đã khá quen thuộc nên quá trình tìm hiểu thị trường tập trung hướng vào các nước ở khu vực Nam Mỹ như: Chile, Peru… Các doanh nghiệp cố gắng hiểu rõ xem nhu cầu, thị hiếu tiêu dùng của các thị trường ra sao để có kế hoạch lâu dài. 

Sản xuất đồ gỗ xuất khẩu có cơ hội tăng trưởng mạnh hơn trong thời gian tới. Ảnh: DIỆP ANH

PV: Theo ông, cơ quan quản lý Nhà nước cần phối hợp và hỗ trợ gì để doanh nghiệp khai thác CPTPP hiệu quả nhất? 

Ông Nguyễn Tôn Quyền: Trước đây, doanh nghiệp Việt Nam chỉ thực hiện những FTA phạm vi hẹp. CPTPP có phạm vi rộng với rất nhiều điểm mới. Bởi vậy, ngoài hiểu được những nội dung cơ bản của CPTPP, các doanh nghiệp còn phải tìm hiểu cả những chính sách thương mại quốc tế đang thay đổi từng ngày, từng giờ. 

Hiện nay, vấn đề gây quan ngại rất lớn đối với các doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp ngành gỗ nói riêng là trình độ ngoại ngữ. Tất cả văn bản liên quan tới các FTA chủ yếu bằng tiếng Anh, ít dịch ra tiếng Việt. Hiện nay, CPTPP cũng vẫn đang ở dạng tiếng Anh. Cơ quan quản lý Nhà nước phải đồng hành với doanh nghiệp, trước mắt là nhanh chóng biên tập những tài liệu về CPTPP bằng tiếng Việt để hỗ trợ doanh nghiệp, đồng thời có văn bản hướng dẫn cụ thể của pháp luật Việt Nam về thực thi CPTPP.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

NGUYỄN KIỂM (thực hiện)