Trong hai ngày 16 và 17-10, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ đã có các cuộc làm việc với một số bộ về cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và đơn giản hóa, cắt giảm các điều kiện kinh doanh (ĐKKD). Vấn đề đặt ra là việc cắt giảm các ĐKKD không cần thiết phải bảo đảm không ảnh hưởng tới yêu cầu quản lý. 

Tốc độ cắt giảm chưa được như mong muốn

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ (VPCP), Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ Mai Tiến Dũng đánh giá: Cắt giảm ĐKKD, cắt giảm TTHC là vấn đề rất quan trọng thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển. Thủ tướng thường xuyên nhắc đến trong các phiên họp Chính phủ, có rất nhiều văn bản đôn đốc, yêu cầu việc cắt giảm phải hiệu quả, thực chất, tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp, coi đây là dư địa rất quan trọng cho tăng trưởng.

Các nghị quyết của Chính phủ đã yêu cầu cắt giảm, đơn giản hóa 50% ĐKKD và 50% các thủ tục, mặt hàng xuất nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành. Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ ghi nhận đã có 7 bộ vượt chỉ tiêu cắt giảm ĐKKD đề ra. Đó là Bộ Công Thương đã cắt giảm 675/1.216 điều kiện; Bộ Xây dựng (183/215); Bộ Tài nguyên và Môi trường (101/163); Bộ Giáo dục và Đào tạo (121/212); Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (60/112); Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (172/345); Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (63/122).

Tuy nhiên, việc cắt giảm ĐKKD vẫn chưa đạt như kỳ vọng. Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng cho biết, trong tổng số 6.191 ĐKKD, đến nay mới cắt giảm được 1.517 điều kiện (24,5%). Một số bộ chậm thực hiện cắt giảm ĐKKD được nhắc cụ thể, như: Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tư pháp, Bộ Khoa học và Công nghệ... Tổng cộng còn 2.277 điều kiện cần tiếp tục cắt giảm và so với mốc thời gian Thủ tướng giao phải hoàn thành ngày 15-8-2018 thì đã quá hơn hai tháng.

leftcenterrightdel
Ảnh minh họa: vtv.vn.

Bên cạnh đó, các dòng hàng xuất nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành vẫn còn lớn. Có những bộ còn rất nhiều dòng hàng chưa cắt giảm, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp và y tế. Trong số 9.926 dòng hàng mới cắt giảm được 1.700 dòng hàng (17,12%). Tỷ lệ lô hàng phải làm tờ khai năm 2017 vẫn còn lớn, chiếm 19,4% trên tổng số lô hàng xuất nhập khẩu. Tần suất kiểm tra còn cao trong khi tỷ lệ vi phạm bị phát hiện rất thấp. Theo kết quả mới nhất thì tỷ lệ lô hàng vi phạm quy định bị phát hiện chỉ có 0,06%. Theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng, điều này chứng tỏ dư địa cải cách vẫn còn rất lớn, vì nhìn chung doanh nghiệp có ý thức tuân thủ quy định rất tốt.

Cần thực chất và bảo đảm công tác quản lý

Theo ông Nguyễn Tương, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, thời gian qua, ngành dịch vụ logistics đã có những chuyển biến rất tốt. Ngân hàng Thế giới đánh giá chỉ số hoạt động logistics của Việt Nam tăng lên 25 bậc, từ vị trí 64 lên vị trí 39, đứng thứ 3 trong các nước ASEAN. Một trong những nguyên nhân góp phần vào sự chuyển biến này là việc cắt giảm ĐKKD, TTHC, đóng góp lớn vào chất lượng dịch vụ logistics. Các doanh nghiệp của hiệp hội đề nghị, sau khi có quy định cắt giảm các thủ tục, cần tuyên truyền, phổ biến kịp thời đến doanh nghiệp. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng quan tâm tới việc các quy định cắt giảm cần được thực hiện, đi vào đời sống.

TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng cho rằng, cộng đồng doanh nghiệp rất kỳ vọng vào nỗ lực cắt giảm của Chính phủ, nhưng vẫn có sự e ngại về việc các đơn vị thực hiện có làm thực chất không. Trong đợt cải cách này, có không ít điều kiện được cắt bỏ, đơn giản, nhưng không tác động nhiều đến doanh nghiệp; doanh nghiệp không được hưởng lợi, vì còn phụ thuộc vào việc thực thi ở cấp dưới. Bên cạnh đó, nhiều nội dung cắt giảm được đánh giá cao, ví như ĐKKD về gas, xuất khẩu gạo đã được Bộ Công Thương cắt bỏ rất thực chất, tác động mạnh mẽ đến hoạt động của doanh nghiệp. Theo đó, cần có sự tập hợp, đánh giá những thủ tục nào được cắt giảm thực chất, cắt giảm nào là hình thức.

Dưới một góc nhìn khác, ông Trần Văn Đạt, Phó vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp cho rằng, nhiều ĐKKD nằm trong luật nên quá trình cắt giảm hiện nay chưa được như mong muốn. Ông Trần Văn Đạt nhấn mạnh, các thủ tục, ĐKKD không tự nhiên được đưa ra, mà nhằm đáp ứng yêu cầu về quản lý Nhà nước. Khi cộng đồng doanh nghiệp, người dân đề xuất cắt bỏ điều kiện nào đó, cơ quan quản lý Nhà nước phải cân nhắc để vừa tạo điều kiện thuận lợi tối đa nhất cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời, phải xem xét ở góc độ quản lý Nhà nước để xem ĐKKD đó có thực sự cần được cắt bỏ. Vì vậy, không phải tất cả các thủ tục đều có thể đưa vào diện cắt giảm, đơn giản hóa được. 

Về vấn đề này, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng nêu rõ, cắt giảm ĐKKD không có nghĩa là mở toang cửa mà vẫn phải xem xét đến các vấn đề: Bảo đảm quốc phòng, an ninh, sức khỏe người dân, bảo vệ môi trường...

Để hoàn thành chỉ tiêu được giao, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng lưu ý, các bộ, ngành cần phải có quyết tâm mạnh mẽ. Đối với các bộ chưa đạt chỉ tiêu, thời hạn đặt ra để hoàn thành cắt giảm, đơn giản hóa ĐKKD và các thủ tục, mặt hàng xuất nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành sẽ là ngày 30-10. Sau ngày 30-10, khi các nghị định cắt giảm các điều kiện, thủ tục được ban hành sẽ có đánh giá về đợt cải cách này, như: Cắt giảm bao nhiêu thủ tục, điều kiện; chất lượng của việc cắt giảm các thủ tục đến đâu; tiết kiệm được bao nhiêu thời gian, bao nhiêu tiền bạc cho doanh nghiệp. Những kinh nghiệm trong đợt cải cách này sẽ là cơ sở để năm 2019 tiếp tục cải cách mạnh mẽ, thực chất hơn.

NGUYỄN VŨ