Thực tế tại Công ty TNHH Intergreen Măng Đen xã Đắk Long, huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum, chúng tôi đã ghi nhận được những băn khoăn của doanh nghiệp trong lĩnh vực NNƯDCNC. Sau khi giới thiệu quy trình làm việc khép kín, phức tạp và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc trong nghiên cứu sinh học ở phòng nuôi cấy mô thực vật rộng hơn 30m2, được đầu tư tới hơn 2 tỷ đồng, Giám đốc Vũ Văn Phước chia sẻ: Công ty đang liên kết với nông dân trồng hồng đẳng sâm (sâm dây) tại núi Ngọc Linh, cho hoạt chất sinh học cao gấp 7-10 lần so với trồng tại Đà Lạt và các vùng khác ở Việt Nam. Hiện nay, sau 18 tháng trồng thì hồng đẳng sâm cho thu hoạch đạt 600.000 đồng/kg khô. Trong tương lai, ngoài nước uống Hồng đẳng sâm đang tiêu thụ khá tốt trên thị trường miền Nam, công ty sẽ đầu tư công nghệ chế biến thực phẩm chức năng và mỹ phẩm từ loại sâm này. Tuy nhiên, đó là câu chuyện xa vời khó thực hiện vì vấp phải vấn đề chính là vốn và thị trường.
Anh Vũ Văn Phước phân tích, sản phẩm NNƯDCNC thường phải đầu tư kinh phí lớn về đất, giống, nhà xưởng, dây chuyền công nghệ bảo quản, chế biến sau thu hoạch và cần sự kiểm định ngặt nghèo của nhà nước. Thế nên giá thành sản phẩm NNƯDCNC thường cao hơn sản phẩm nông nghiệp khác. Hơn nữa, do người dùng chưa quen nên rất khó bán sản phẩm. Nếu xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài thì việc kiểm định đủ điều kiện về tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm và các mặt khác còn khó khăn gấp bội và là vấn đề rất tốn thời gian và hiệu quả thì vẫn như người “mò kim đáy bể”.
Trao đổi vấn đề trên với Nguyễn Hồng Đăng Khoa, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Trí Nguyễn tại xã Xuân Đường (huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai) chuyên về ứng dụng phát triển nông nghiệp công nghệ cao, chúng tôi cũng nhận được câu trả lời tương tự. 3 năm qua doanh nghiệp này đang trồng 2ha sung Mỹ trong nhà màng cho thu nhập tốt. Theo anh Khoa, sung Mỹ có giá trị dinh dưỡng cao và ứng dụng nhiều trong thực phẩm chế biến, làm nước đóng chai, nước trái cây cô đặc, mứt dẻo, trà uống và gốc sung làm bonsai... Hiện nay, mặc dù dự án trồng cây sung Mỹ trong nhà màng của công ty đã phát triển ổn định nhưng vẫn chưa thể mở rộng vì nhiều lý do, trong đó quan trọng là vấn đề vốn và thị trường. Tương tự như vậy, hiện nay cây cà chua thân gỗ nguồn gốc Nam Mỹ do TS Phạm S, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng đưa về thuần hóa, trồng tại địa phương vốn được kỳ vọng là cây “thoát nghèo” cho nông dân vì có hàm lượng dinh dưỡng cao, giá bán từ 800-1.000.000 đồng/1kg quả, thì nay thương lái và doanh nghiệp chỉ thu mua với giá 150.000 đồng/1kg quả loại A cũng vì chưa có thị trường tiêu thụ.
    |
 |
|
Cây sung Mỹ cho giá trị kinh tế cao nhưng chưa được phát triển rộng vì chưa có doanh nghiệp đầu tư, chế biến thành các sản phẩm xuất khẩu giá trị. |
NNƯDCNC là sản xuất nông nghiệp được áp dụng những công nghệ mới, như: Công nghiệp hóa nông nghiệp (cơ giới hóa các khâu của quá trình sản xuất), tự động hóa, công nghệ thông tin, công nghệ vật liệu mới, công nghệ sinh học và các giống cây trồng, giống vật nuôi có năng suất, chất lượng cao, đạt hiệu quả kinh tế lớn trên một đơn vị diện tích và phát triển bền vững trên cơ sở canh tác hữu cơ. Đặc trưng cơ bản của NNƯDCNC là đầu tư vốn lớn, lâu dài, tính tập trung cao nhưng lại có tác dụng ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu; chống lại sự phá hoại của sâu, bệnh; giảm công sức lao động, thời gian nuôi trồng, tăng giá trị kinh tế.
Từ năm 2012, Chính phủ đã ban hành Chương trình phát triển NNƯDCNC và được kỳ vọng là một trong những “trụ đỡ” quan trọng của nền kinh tế tương lai. Chương trình đặt ra mục tiêu đạt mức tăng trưởng hàng năm hơn 3,5% và đến năm 2015: "Hình thành và phát triển ít nhất 80 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại các vùng kinh tế trọng điểm; giai đoạn 2016-2020 có khoảng 200 doanh nghiệp”. Tiếp đó, năm 2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 575, phê duyệt quy hoạch tổng thể khu và vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Theo Quyết định này, mục tiêu đến năm 2020 sẽ xây dựng 10 khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, trong đó 8 khu đã được UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quyết định thành lập. Ngân hàng Nhà nước cũng đã có "gói" tín dụng 100.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi lãi suất để khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch.
Thế nhưng, cũng theo đánh giá của các chuyên gia ngành nông nghiệp, các doanh nghiệp NNƯDCNC thường vấp phải nhiều khó khăn, trong đó nổi bật là vốn và thị trường tiêu thụ. Thế nên, đến nay cả nước mới có gần 40 doanh nghiệp được công nhận doanh NNƯDCNC; 2 khu và 1 vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Điều này thêm một lần nữa cho thấy, NNƯDCNC ở nước ta vẫn rất chậm phát triển so với kỳ vọng của Chính phủ.
Trong tương lai, phát triển NNƯDCNC vẫn được xem là xu hướng chủ đạo và tất yếu trong xu thế hội nhập, được kỳ vọng là giải pháp mạnh, hiệu quả trong cơ cấu lại nông nghiệp. Để phát triển NNƯDCNC, vấn đề mấu chốt là phải tạo ra cho được “động lực”. Theo các chuyên gia và nhà quản lý, ở tầm vĩ mô, Nhà nước cần có những điều chỉnh về cơ chế hỗ trợ ưu đãi phù hợp với thực tế phát triển NNƯDCNC; cần quy định rõ hơn vai trò của các cơ quan chức năng trong thực hiện chính sách của Chính phủ. Cạnh đó, Nhà nước cũng cần quan tâm đến vấn đề đẩy mạnh hợp tác, thương mại với các nước trong khu vực và thế giới để xuất khẩu được sản phẩm NNƯDCNC. Mấu chốt mà nhiều nhà đầu tư mong muốn là được tiếp cận với nguồn vốn nhanh hơn để từng bước nâng cao chất lượng nghiên cứu, đưa sản phẩm NNƯDCNC của Việt Nam hội nhập với thế giới.
Bài, ảnh: NGUYỄN MẠNH THẮNG