Doanh nghiệp ứng dụng công nghệ 4.0 còn rất khiêm tốn

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, trong năm 2018, số lượng DN Việt Nam quan tâm đầu tư, ứng dụng những công nghệ mới, đặc biệt công nghệ cốt lõi của công nghiệp 4.0 vào trong quá trình sản xuất còn rất khiêm tốn. Hiện nay, các DN có nhu cầu lớn nhưng chưa đủ tiềm lực và định hướng chiến lược trong quá trình đầu tư này.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân là do DN nhỏ và vừa thường gặp khó về tài chính, nhân lực và thông tin để thay đổi công nghệ sản xuất. Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ của Nhà nước chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Thực tế, DN có rất ít thông tin về các chương trình hỗ trợ phát triển KH&CN của Nhà nước hoặc biết nhưng không tiếp cận được. Điển hình như để tiếp cận Quỹ Phát triển KH&CN phải trải qua quy trình xét duyệt rườm rà và kéo dài, đến khi được xét duyệt thì DN đã hết cơ hội phát triển sản phẩm mới.

leftcenterrightdel
Nhà máy Sản xuất Ô tô Thaco-Mazda tại Quảng Nam là nhà máy ô tô hiện đại nhất Đông Nam Á với các robot trong dây chuyền sản xuất. Ảnh: Bích Ngọc.

Trong khi đó, mối liên kết giữa DN với các tổ chức KH&CN còn hạn chế, chưa hiệu quả. Theo GS La Mạnh Hùng, Giám đốc Phòng Thí nghiệm robot tiên tiến và tự động hóa, Đại học Nevada của Hoa Kỳ, xu hướng ứng dụng robot đang diễn ra rất mạnh mẽ ở các nước trên thế giới, trong khi tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ này mới chỉ thấy ở những DN lớn, còn các DN vừa và nhỏ ứng dụng robot trong sản xuất khá hạn chế. "Thách thức của các DN Việt Nam hiện nay là chưa biết dùng robot vào việc gì, nâng cao được năng suất hay không? Do đó, cần có những chuyên gia giúp họ, làm cùng họ cũng như cung cấp đầy đủ thông tin cho DN để họ nhận thấy việc ứng dụng robot sẽ giúp sản xuất tăng cao", GS La Mạnh Hùng nói.

 Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, hiện thị trường KH&CN ở Việt Nam chưa thực sự phát triển để giúp DN có thể tìm kiếm và mua các công nghệ hay bí quyết mà họ cần. Hệ số chuyển giao công nghệ nội địa từ DN FDI sang DN Việt Nam còn thấp. Kết nối “ba nhà” (khoa học, tổ chức trung gian và DN) vẫn rất hạn chế và còn khoảng cách xa giữa nghiên cứu và nhu cầu của DN. Thêm nữa, phần lớn DN vẫn đang tập trung đầu tư vào nguyên liệu và lao động. Trong khi đó, hàm lượng nguyên vật liệu và lao động ngày càng nhỏ trong các sản phẩm có giá trị gia tăng lớn.

Cần nâng hiệu quả các chính sách hỗ trợ

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng, để đổi mới công nghệ đạt hiệu quả cao, các DN cần lưu ý một số vấn đề sau: Thứ nhất, DN phải xác định được định hướng phát triển. Đây là yêu cầu rất quan trọng vì nếu không có định hướng phát triển rõ ràng, chỉ tập trung khai thác các cơ hội trước mắt hoặc duy trì quy mô hiện có về thiết bị, công nghệ, lao động... sẽ dễ dàng dẫn tới giảm thị phần và từng bước bị đẩy lùi về phía sau. Thứ hai, cần cập nhật thường xuyên thông tin về công nghệ, nhất là những thành tựu mới nhất về công nghệ sản xuất, quản trị, kinh doanh. Thứ ba, có chính sách kích thích đổi mới sáng tạo trong DN, tạo môi trường thuận lợi để kích thích tư duy mạnh dạn thử nghiệm và phát triển các ý tưởng mới của đội ngũ cán bộ, công nhân viên. Cuối cùng, phải chuẩn bị tốt nguồn nhân lực để đáp ứng tốt yêu cầu thích ứng với các công nghệ mới.

Sự bùng nổ của thương mại và giao dịch điện tử đang làm thay đổi thói quen sử dụng tiền mặt của một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng. Hình thức thanh toán điện tử hiện là lựa chọn hàng đầu của khách hàng trong độ tuổi từ 18 đến 35. Họ luôn sẵn sàng cập nhật hay cài đặt các ứng dụng công nghệ mới tiện ích đang liên tục ra mắt. Theo các chuyên gia, đây chính là cơ hội cho các DN. Do đó, các DN, nhất là DN nhỏ và vừa cần quan tâm, nắm bắt kịp xu hướng này để trở thành những đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giao dịch điện tử như một phương thức giúp tiết kiệm chi phí vận hành, giảm thời gian thanh toán, linh hoạt, tiện dụng và dễ dàng quản lý, triển khai.

Ông Phạm Tuấn Hiệp, Giám đốc Vườn ươm BK Holdings, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, cần cải thiện hiệu quả các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển KH&CN của Nhà nước. Cụ thể, phải bảo đảm hiệu quả thực thi từ khi ban hành chính sách đến người thực hiện xét duyệt hồ sơ. Đồng thời, cắt giảm những thủ tục, giấy tờ không cần thiết, tạo điều kiện cho DN tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ phát triển KH&CN nhanh nhất. Bên cạnh đó, các cơ quan Nhà nước cần đẩy mạnh việc dự báo thông tin thị trường, giúp DN yên tâm mạnh dạn đầu tư vào công nghệ sản xuất.

LA DUY