Bản Ón, quê hương của Giàng A Chống nằm ở thượng nguồn sông Mã. Một ngày đầu tháng 9-2017, chúng tôi “hành quân” theo con đường tuần tra biên giới, vượt qua hàng chục dốc cao, vực thẳm, suối sâu để đến bản Ón, tìm gặp Giàng A Chống. Quả thật, nếu đứng ở điểm cao nhất của bản Ón, đó chính là ngã ba biên giới Việt-Lào. Theo Giàng A Chống giải thích, thì “Ón” tiếng Mông nghĩa là “nơi tận cùng”.

Tiếp chúng tôi trong căn nhà gỗ đơn sơ, Giàng A Chống bắt đầu kể về những năm tháng tuổi thơ vất vả của mình. Tuổi thơ của anh là những ngày theo bố mẹ lúc thì ở huyện Phù Yên (Sơn La), khi thì ở Mường Lát (Thanh Hóa). Thậm chí có thời gian, anh còn theo bố mẹ nương tạm tại tỉnh Hủa Phăn (Lào). Tuổi thơ của anh là những cuộc hành trình theo cha mẹ du canh, du cư khắp các tỉnh Tây Bắc... Và không nơi nào gia đình anh ở quá hai năm, ngoại trừ bản Ón.

leftcenterrightdel
Bí thư chi bộ Giàng A Chống hướng dẫn bà con kỹ thuật chăm sóc cây ngô lai. 

Thấu hiểu những vất vả, khó khăn của đồng bào mình, ngay khi được bố mẹ gửi đi học tại xã Tam Chung, Giàng A Chống đã quyết tâm phải học thật tốt để có kiến thức, hiểu biết sau này giúp đỡ bà con. Và anh chính là người đầu tiên ở bản Ón học hết lớp 12…

Trước những khó khăn của dân bản, nhất là mỗi khi bị ốm đau, do tập tục lạc hậu, cùng đường sá di chuyển từ bản đến trung tâm xã quá xa, việc cứu chữa người già, người mắc bệnh ở bản Ón vô cùng khó khăn… Vì thế, mỗi khi người nhà chẳng may bị đau ốm, dân bản cho rằng tất cả là do con ma rừng, nên việc cúng ma trừ bệnh là phương pháp duy nhất ở địa phương, để rồi bệnh thì không khỏi, người chết, của cải không còn… Nhìn thấy những tác hại đó, Giàng A Chống đăng ký theo học lớp y tá thôn bản tại Bệnh viện Đa khoa huyện Mường Lát. Bằng những kiến thức có được, anh tích cực vận động bà con dân bản về phương pháp phòng, chống bệnh dịch; kế hoạch hóa gia đình; ăn ở hợp vệ sinh...

Tốt nghiệp lớp y tá thôn bản cũng đúng thời gian địa phương tuyển chọn, gọi thanh niên nhập ngũ. Vậy là Giàng A Chống viết đơn tình nguyện nhập ngũ. Gần ba năm quân ngũ, anh không những được đơn vị kết nạp vào Đảng, mà còn được Bộ CHQS tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Trường Chính trị tỉnh đào tạo ba tháng kiến thức cơ bản về quản lý Nhà nước, theo chủ trương đào tạo nguồn cán bộ cho cơ sở, nhất là vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số của tỉnh Thanh Hóa.

Bản Ón lúc đầu chỉ có khoảng hơn 50 hộ, tất cả là đồng bào Mông, sống tạm bợ trong những mái nhà tranh xiêu vẹo dưới các khe núi sâu, hoang vu. Bữa ăn của đồng bào phần lớn dựa vào những củ mài, củ sắn trên nương; bắp ngô, đọt măng đắng trong rừng. Nghèo, đói và những hủ tục lạc hậu như cái vòng luẩn quẩn truyền kiếp mà người Mông nơi đây cố gắng qua bao đời vẫn không sao thoát ra được.

Sau khi xuất ngũ trở về địa phương, được tổ chức đảng, đảng viên tín nhiệm, nên suốt từ năm 2012 đến nay, Giàng A Chống luôn được bầu đảm nhiệm cương vị Bí thư chi bộ bản Ón. Với suy nghĩ tiến bộ, luôn một lòng đi theo Đảng, theo Bác, bằng sự nỗ lực không ngừng, vận dụng và phát huy tốt những kiến thức được trang bị trong thời gian tại ngũ, Giàng A Chống tích cực chia sẻ, động viên vận động bà con dân bản phối hợp chặt chẽ với các đảng viên, già làng, trưởng dòng họ, người có uy tín trong cộng đồng cùng các ban, ngành, đoàn thể địa phương triển khai nhiều chủ trương, giải pháp trong phát triển kinh tế, văn hóa-xã hội, đẩy lùi hủ tục, tập quán lạc hậu, đưa kỹ thuật vào sản xuất, nuôi trồng. Kết quả, chỉ sau hơn 5 năm, bằng những nỗ lực hết mình, Giàng A Chống cùng với cấp ủy, chính quyền và bà con bản Ón bước đầu vượt qua nhiều khó khăn và có cuộc sống tương đối ổn định.

Giàng A Chống suy nghĩ: Để xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, góp phần phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo ở bản Ón, việc đầu tiên là phải củng cố, kiện toàn chi bộ, tăng số lượng đảng viên là người bản địa. Nói là làm, từ chỗ chi bộ đang phải sinh hoạt ghép với 5 đảng viên, đến nay, Chi bộ bản Ón đã kết nạp thêm 9 đảng viên, nâng số đảng viên của chi bộ lên 14 đồng chí. Vinh dự hơn, trong Chi bộ bản Ón hôm nay có cả người bạn đời của Giàng A Chống-đảng viên Lâu Thị Cho. Đây cũng là quần chúng ưu tú thứ 8 được Giàng A Chống theo dõi, giúp đỡ và giới thiệu để chi bộ xem xét, đề nghị cấp trên kết nạp Đảng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Hà Văn Thiếu, Chủ tịch UBND xã Tam Chung, cho biết: “Những năm qua, Chi bộ bản Ón luôn đặc biệt quan tâm đến công tác phát triển Đảng. Thực tế, những đảng viên trẻ ở Chi bộ bản Ón thực sự trở thành hạt nhân quan trọng đưa đời sống đồng bào Mông của địa phương ngày càng phát triển, góp phần quan trọng từng bước hoàn thành mục tiêu xóa đói, giảm nghèo mà nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã đã đề ra”.

Với người Mông, muốn thay đổi tập quán canh tác và những hủ tục lạc hậu thì không thể chỉ trong một sớm một chiều. “Nói đi đôi với làm”, Giàng A Chống đã vận động mọi người trong gia đình thử nghiệm trồng lúa nước, trồng ngô lai, sắn cao sản, trồng nấm… kết hợp với chăn nuôi gia súc, gia cầm. Vậy là không quản ngại ngày đêm, Giàng A Chống lại cần mẫn cải tạo khu đất hoang trở thành những thửa ruộng, dẫn nước trên khe núi sâu về trồng cây lúa nước suốt cả hai vụ. Ngày ấy, cả bản không ai dám bỏ trồng ngô trên nương để làm ruộng lúa nước. Nhưng bằng những vụ mùa bội thu từ những ruộng lúa nước, vạt ngô lai… là minh chứng cho cách làm mới; đồng thời trở thành “bài diễn thuyết” thu phục không chỉ người dân bản Ón mà còn có tác dụng sâu rộng trong toàn xã, toàn huyện. Không chỉ kinh tế phát triển, Bí thư chi bộ bản Ón Giàng A Chống còn tích cực vận động đồng bào loại bỏ những hủ tục lạc hậu, tốn kém trong đám cưới, đám tang; vận động đưa con em đến trường… Bây giờ, tất cả mọi công to, việc nhỏ của mỗi gia đình, của bản, mọi người đều học theo Bí thư Giàng A Chống.

Cùng với những chủ trương của địa phương, sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước và chính quyền các cấp; bằng nỗ lực và trách nhiệm của mình, Giàng A Chống đã cùng với nhân dân bản Ón có được cuộc sống ổn định. Đời sống đồng bào Mông ở bản Ón đã thay đổi khá nhiều. Bà con thi đua phát triển kinh tế, xây dựng gia đình văn hóa. Đến nay, 100% hộ dân ở bản Ón không đốt nương làm rẫy, du canh, du cư; trẻ em được chăm sóc sức khỏe và học hành đầy đủ; truyền thống, phong tục tốt đẹp của bà con được phát huy. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội thôn, bản luôn được giữ vững.

Đứng trên điểm cao, phóng tầm mắt nhìn bao quát một vùng rộng lớn vùng biên cương Tổ quốc, trước mắt chúng tôi bát ngát một màu xanh no đủ của những bãi sắn, nương ngô đang thì con gái; những thảm lúa trĩu bông hứa hẹn một mùa no đủ. Những nếp nhà mái gỗ mới tinh khôi của bà con người Mông yên bình trong thung lũng. Hương thơm của mùa cơm mới ở bản Ón hôm nay có vị cay nồng, chát mặn từ những giọt mồ hôi, nước mắt của Bí thư chi bộ bản Ón, Giàng A Chống.

Bài và ảnh: HOÀNG KHÁNH TRÌNH