Trăn trở vì những “thiên thần” chưa xuất hiện

Cuối tháng 11-2020, công trình nghiên cứu “Giảm tỷ lệ đa thai ở bệnh nhân trẻ: Giải pháp chuyển một phôi ngày 5 đông lạnh” của nhóm tác giả Ths, bác sĩ Vương Vũ Việt Hà và các cộng sự đến từ Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Bưu điện là một trong 37 công trình, sản phẩm, giải pháp sáng tạo tiêu biểu của tuổi trẻ cả nước được vinh danh tại Lễ trao Giải thưởng “Tuổi trẻ sáng tạo” toàn quốc năm 2020. Đây là giải thưởng do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức nhằm khen thưởng, tôn vinh những cá nhân và tập thể là đoàn viên, thanh niên có công trình, sản phẩm sáng tạo xuất sắc được áp dụng trong học tập, công tác, lao động sản xuất. Trước đó, công trình nghiên cứu “Giảm tỷ lệ đa thai ở bệnh nhân trẻ: Giải pháp chuyển một phôi ngày 5 đông lạnh” đã được các bác sĩ của Bệnh viện Bưu điện báo cáo tại Hội nghị Sản phụ khoa châu Á năm 2019 (Aspire 2019). Công trình được các đồng nghiệp trong và ngoài nước đón nhận, đánh giá cao.

Chia sẻ về công trình nghiên cứu của mình và các cộng sự, bác sĩ Vương Vũ Việt Hà cho biết: “Đa thai đã từ lâu được coi là kết quả không mong muốn trong điều trị hiếm muộn cùng những ảnh hưởng không tốt của nó tới mẹ và các bé. Tỷ lệ nguy cơ nhiễm độc thai nghén và nguy cơ sinh non cao dẫn đến ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe cũng như an toàn của cả mẹ và con. Do vậy, để nâng cao chất lượng khám và điều trị, cải thiện tỷ lệ thành công trong điều trị hiếm muộn, Đoàn Thanh niên Bệnh viện Bưu điện và lãnh đạo Trung tâm Hỗ trợ sinh sản khuyến khích tuổi trẻ đơn vị phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo trong hoạt động chuyên môn. Trong quá trình khám, điều trị cho các bệnh nhân vô sinh, hiếm muộn, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Bưu điện đã hỗ trợ rất nhiều cặp vợ chồng người bệnh có con. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, có một tỷ lệ nhất định các cặp vợ chồng sau điều trị có nhiều hơn một thai (đa thai), từ đó dẫn đến xác suất rủi ro, như: Tỷ lệ đẻ non và các biến chứng thai kỳ ở mẹ”.

leftcenterrightdel
Bác sĩ Vương Vũ Việt Hà tư vấn cho một cặp vợ chồng hiếm muộn. Ảnh do bệnh viện cung cấp 

Bác sĩ Vương Vũ Việt Hà giải thích, khi các em bé sinh ra chưa đủ tháng, sẽ dẫn đến những biến chứng có thể xảy ra-nặng nhất là những bé sinh ra không sống được, rồi những biến chứng liên quan đến phổi, tim mạch, huyết áp; có những biến chứng để lại vĩnh viễn làm giảm chất lượng cuộc sống của bé cũng như của gia đình trong tương lai. Trước thực tế đó, nhóm các bác sĩ trẻ của trung tâm luôn trăn trở với câu hỏi “làm cách nào để giảm được tỷ lệ đa thai nhưng vẫn phải duy trì tỷ lệ thành công cao trong điều trị hiếm muộn?”. Đa thai là kết quả không mong muốn đối với điều trị hiếm muộn, tăng nguy cơ sản khoa gấp 3 lần với mẹ, nguy cơ đẻ non cao, khoảng 30% bé có vấn đề với đa thai. Những bé bị đẻ non sẽ có những tổn thương do bản thân các cơ quan chưa đủ khả năng thích nghi và sống tại không gian bên ngoài cơ thể mẹ. Hiện tại, ở Việt Nam, bé được nuôi sống khi đẻ non sớm nhất là 24 tuần, những bé sớm hơn sẽ mất ngay khi sinh ra hoặc chỉ sống được vài ngày. Bản thân những bé được cứu sống sau đẻ non có thể có những di chứng về tổn thương não, phổi, tim, cơ quan sinh sản và các hệ thống cơ xương khớp có thể có những bất thường nhất định. Cá biệt, có trường hợp bé sinh non và bị xuất huyết gây tổn thương não, bác sĩ nhi chẩn đoán bé sẽ bị liệt do vùng não bị tổn thương không đảm nhiệm được chức năng vận động. Với những cặp vợ chồng hiếm muộn, việc có thai đem đến niềm vui, hạnh phúc cho gia đình, thì việc đẻ non và em bé không được khỏe mạnh để lại rất nhiều day dứt cho cả người thân và đội ngũ thầy thuốc. “Là bác sĩ điều trị hiếm muộn, chúng tôi luôn suy nghĩ để làm sao giảm được các nguy cơ éo le đó cho bệnh nhân. Chính vì thế nuôi phôi ngày 5 và chỉ một phôi chuyển đã ra đời”, bác sĩ Vương Vũ Việt Hà chia sẻ.

Mang hạnh phúc cho nhiều người

Công trình nghiên cứu được ra đời từ năm 2018, bắt nguồn từ tỷ lệ đa thai trong điều trị hiếm muộn tại Bệnh viện Bưu điện. Trong giai đoạn đầu của làm thụ tinh ống nghiệm, thường các bác sĩ sẽ chuyển khoảng 2 đến 3 phôi nhằm hướng tới tỷ lệ có thai cao nhưng lại tạo nhiều nguy cơ dẫn tới đa thai. Chính vì vậy, công trình ra đời nhằm tối ưu quá trình nuôi phôi và chỉ chuyển một phôi tốt nuôi đến ngày 5, bệnh nhân đã giảm nguy cơ đa thai mà vẫn giữ được tỷ lệ có thai cao. Chuyển một phôi ngày 5 với người trẻ tuổi là bước đầu trong chiến lược giảm tỷ lệ đa thai. Với những người trẻ tuổi, đặc biệt ở người vợ thì chất lượng phôi sẽ tốt hơn, cơ hội thành công trên một phôi sẽ cao hơn so với những người lớn tuổi (trên 35 tuổi) nên việc chỉ chuyển một phôi với người trẻ tuổi sẽ vẫn bảo đảm tỷ lệ thành công cao trong điều trị. Phôi ngày 5 là giải pháp hữu hiệu mang lại tỷ lệ thành công cao. Bởi với phôi ngày 5 người bệnh chỉ cần chuyển một phôi, vừa duy trì được tỷ lệ thành công cao mà giảm được nguy cơ đa thai trong điều trị hiếm muộn. Từ ý tưởng này, nhóm các bác sĩ đã tiến hành nghiên cứu so sánh giữa nhóm chuyển một phôi ngày 5 và chuyển hai phôi ngày 3. Kết quả cho thấy tỷ lệ bệnh nhân có thai vẫn duy trì và tỷ lệ đa thai đã giảm xuống.

Tuy nhiên, khó khăn khi thực hiện nghiên cứu này chính lại ở bệnh nhân. Quan điểm chuyển nhiều phôi mới cho tỷ lệ có thai cao; quan điểm thích thai đôi, thai ba khiến bệnh nhân e dè, ngập ngừng rất nhiều khi được tư vấn chuyển một phôi. Bác sĩ Vương Vũ Việt Hà tâm sự: “Điều khó khăn nhất đối với chúng tôi là làm sao cho bệnh nhân chấp nhận rằng sẽ chuyển một phôi chứ không chuyển hai phôi. Bởi theo quan điểm của nhiều bệnh nhân, chuyển một phôi nghe có vẻ mong manh, xác suất rủi ro cao. Từ đó người bệnh nghĩ rằng, nếu chuyển một phôi thì tỷ lệ có thai sẽ thấp. Vì thế, việc thuyết phục bệnh nhân là cả một quá trình".

Cùng với sự thuyết phục bệnh nhân của các bác sĩ, nhân viên y tế và tổ đoàn thanh niên tham gia hỗ trợ cung cấp thêm thông tin cho người bệnh với nhiều hình thức, như: Phát tờ rơi, băng rôn, biểu ngữ, các trang thông tin của bệnh viện... giúp người bệnh dần hiểu hơn, có nhận thức đúng về việc mang thai đôi không hề tốt, chuyển một phôi chính là giải pháp thiết thực giúp thai kỳ của sản phụ an toàn hơn. Bác sĩ Vương Vũ Việt Hà chia sẻ, anh rất ấn tượng với bệnh nhân Nguyễn Thị X (35 tuổi ở Đồng Hỷ, Thái Nguyên). Chị X kết hôn 8 năm nhưng vẫn chưa có con. Chị và chồng cũng chữa nhiều nơi nhưng không có kết quả. Một lần đọc về thông tin điều trị vô sinh của Bệnh viện Bưu điện, vợ cồng chị X “khăn gói” xuống khám. Kết quả cho thấy chị X bị tắc hai bên vòi trứng và được bác sĩ chỉ định làm IVF (thụ tinh ống nghiệm). Sau chọc trứng, tạo phôi chị X được 11 phôi, đồng thời bác sĩ tư vấn nên nuôi phôi lên ngày 5 và chuyển một phôi ngày 5. Trước đó, vì lo lắng nếu chuyển một phôi thì tỷ lệ thành công không cao. Nhưng sau khi được bác sĩ Vương Vũ Việt Hà tư vấn về những bất cập có thể xảy ra đối với các trường hợp đa thai và hiệu quả của việc chuyển một phôi ngày 5, chị X đã thực hiện theo tư vấn của bác sĩ. Và chị may mắn ở lần chuyển phôi đầu tiên. Hiện chị X đã sinh một bé trai khỏe mạnh. Tết này gia đình chị rộn tiếng cười với niềm hạnh phúc vẹn tròn sau 8 năm mong ngóng.

Bác sĩ Vương Vũ Việt Hà chia sẻ: "Không chỉ mình chị X, hiện nay, tất cả bệnh nhân điều trị IVF có nuôi phôi ngày 5 đều được bác sĩ tư vấn chuyển một phôi ngày 5. Thành quả lớn nhất là sau khi áp dụng công trình, tỷ lệ đa thai của các cặp vợ chồng hiếm muộn đến với trung tâm chỉ còn 10%. Hiện nay, tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Bưu điện chỉ còn khoảng 10%-13% tỷ lệ đa thai, trong quá khứ, con số đó lên đến 30%. Với những cải tiến vượt trội trong điều trị hiếm muộn và kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, cùng hiệu quả của công trình, bác sĩ Vương Vũ Việt Hà và các cộng sự tại Bệnh viện Bưu điện đã giúp nhiều cặp vợ chồng có được những đứa con-những "thiên thần" khỏe mạnh.

DIỆP CHÂU