Gánh nặng trụ cột gia đình luôn đè lên đôi vai ông với người vợ ốm yếu và 4 đứa con bị di chứng chất độc da cam; một cháu nằm liệt tại chỗ, 3 cháu còn lại thần kinh không ổn định, thỉnh thoảng lại bỏ nhà đi lang thang. Để đề phòng các con đi lạc, ông phải ghi họ tên con vào mảnh bìa, ép nilon, rồi khâu vào áo từng cháu.

Sinh ra, lớn lên trên quê hương Thiệu Hóa (tỉnh Thanh Hóa), năm 1968, Lê Bá Phán nhập ngũ và vào chiến đấu ở chiến trường miền Đông Nam Bộ. Là chiến sĩ thuộc Trung đoàn 141, Sư đoàn 7, ông có mặt trong nhiều trận đánh ở các địa bàn: Sông Bé, Đồng Nai, Lâm Đồng, Sài Gòn-Chợ Lớn và Campuchia… Nhìn những đứa con lần lượt sinh ra, lớn lên không được bình thường và khi biết chính mình bị ảnh hưởng trực tiếp của chất độc da cam, để lại di chứng cho con, ông rất đau xót. Vợ chồng ông phải chăm từng miếng cơm, giấc ngủ và cả vệ sinh cho các con như với những đứa trẻ mới lên năm, lên ba. Nghĩ đến vợ và các con, ông Phán quyết không gục ngã, chống chọi với bệnh tật, cố gắng vươn lên để nuôi con.

Những ngày tháng đầu, đời sống gia đình ở nơi quê mới (Phú Riềng, Bình Phước) gặp rất nhiều khó khăn. Đồng đội và bà con lối xóm đã giúp đỡ, dựng cho gia đình ông căn nhà tạm che mưa nắng. Qua những năm lao động và tích góp, từ năm 1995 gia đình ông cũng chuyển đổi được 4ha đất rẫy trồng lúa sang trồng cây điều nên kinh tế gia đình dần được cải thiện. Ông đã xây được căn nhà khá khang trang và sắm sửa nhiều đồ dùng trong nhà. Rẫy xa nhà hơn 30km nên cứ đến mùa vụ là ông lại thuê xe ba gác máy, xe công nông hoặc máy cày chở cả gia đình vào rẫy để tiện việc lo cơm nước và chăm sóc các con.

Đã ở tuổi 70 nhưng “chất thép” của người lính Cụ Hồ vẫn vẹn nguyên trong ông. Không gục ngã trước bệnh tật, hoàn cảnh gia đình, ông còn vươn lên sản xuất giỏi và làm từ thiện. Khi chưa có nhà ở, ông được UBND xã Phú Riềng tặng căn nhà tình thương, nhưng ông không nhận mà nhường lại cho một gia đình nghèo khác. Khi kinh tế khá hơn, ông dành dụm, tiết kiệm mỗi năm từ 70 đến 100 triệu đồng cho hàng xóm vay với lãi suất thấp. Gia đình nào nghèo, khó khăn, ông cho vay không lấy lãi. Mặc dù gia đình được hưởng chế độ miễn, giảm đóng góp các khoản ở địa phương nhưng ông vẫn tự nguyện đóng góp đầy đủ và còn ủng hộ thêm nhiều khoản để xây dựng quỹ phúc lợi xã hội ở thôn, xã, giúp đồng bào nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào vùng bị thiên tai, bão lũ. Những năm làm Chi hội trưởng Chi hội Chữ thập đỏ thôn Phú Tân, ông Phán còn đi vận động quyên góp được hàng tạ gạo giúp người nghèo, neo đơn, già yếu…

DUY HIẾN