Đây là câu hỏi không dễ để trả lời một cách chính xác và rõ ràng. Bởi ngay cả các nước có nền nông nghiệp tiên tiến hàng đầu thế giới, có thời điểm cũng không thể tránh khỏi tình trạng sản xuất cung vượt cầu, ế thừa, giá giảm. Cách đây mấy năm, nông dân Pháp từng phải đổ sữa ra đường vì giá thu mua quá thấp.
Vấn đề đáng quan tâm ở đây chính là nhu cầu “giải cứu” sản phẩm nông nghiệp của chúng ta đang diễn ra với mật độ dày đặc và rất nhiều mặt hàng. Điều này, chứng tỏ sợi dây liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ đang lỏng lẻo, "đầu ra" cho nông sản bấp bênh.
Để hạn chế tối đa các cuộc “giải cứu” nông sản thì phải thực hiện từ khâu mở rộng thị trường cả trong nước và xuất khẩu, dự báo thị trường, quy hoạch vùng sản xuất, tổ chức sản xuất, quảng bá, lưu thông sản phẩm… Trong đó, việc dự báo thị trường được xem là khó khăn nhất. Bởi không dễ để dự báo chính xác được nhu cầu, thị hiếu của thị trường. Nhu cầu thị trường phụ thuộc rất nhiều vào “sức khỏe” của nền kinh tế, thu nhập của người tiêu dùng. Để dự báo được thị trường cần một hệ thống nghiên cứu, phân tích và có tầm nhìn rộng. Người nông dân không đủ sức để làm được điều này, nhưng họ có thể hưởng thụ những thông tin này từ những cơ quan nghiên cứu chuyên nghiệp. Hiện nay, các cơ quan chức năng tuy đã thực hiện công tác dự báo thị trường, nhưng còn sơ sài, chưa đáp ứng được yêu cầu. Vì vậy, để nâng cao năng lực dự báo thị trường cho ngành nông nghiệp, cần sớm hình thành một thị trường cho khâu dự báo này và hoạt động dưới mô hình doanh nghiệp. Bởi, trong nền kinh tế thị trường thì thông tin là thứ hàng hóa rất quan trọng. Vì vậy, cần phải tính chi phí nghiên cứu thị trường vào tổng chi phí sản xuất sản phẩm. Nhà nước sẽ có cơ chế để hỗ trợ thông tin thị trường ở mức nhất định đối với những ngành nghề, những loại nông sản, những đối tượng nhất định, còn lại phải để thị trường tự vận hành.
Dự báo thị trường tốt sẽ là cơ sở để lập kế hoạch, phát triển sản xuất nông sản hàng hóa, giảm được nguy cơ cung vượt cầu dẫnđến ế thừa sản phẩm. Tuy nhiên, sẽ là chưa đủ nếu các khâu tiếp thị, quảng bá, lưu thông sản phẩm nông sản không vận hành trơn tru.
Một vấn đề đáng lo ngại nữa chính là tình trạng sản xuất nông nghiệp theo phong trào. Khi được giá, người nông dân bất chấp mọi khuyến cáo của cơ quan chức năng và các chuyên gia để gia tăng sản xuất, phá vỡ quy hoạch, gây mất cân đối thị trường. Vì vậy, Nhà nước cần phải có biện pháp để kiểm soát quy hoạch sản xuất và chế tài xử lý những người cố tình phá vỡ quy hoạch, gây nhiễu loạn thị trường.
Để giảm tối đa các đợt "giải cứu" nông sản, thực tiễn đặt ra nhiều vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, giải quyết, tuy nhiên trước hết phải gắn chặt sản xuất với thị trường, hình thành tư duy thị trường trong sản xuất.
NGUYỂN KIỂM