Phần mềm có thể tích hợp trên điện thoại thông minh, máy tính bảng; các mạng xã hội, như: Facebook, Zalo, Viber; hệ thống tổng đài điện thoại trả lời tự động; ki-ốt trả lời tự động đặt cố định tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, doanh nghiệp lớn, các khu vực đông công nhân lao động. Theo đó, khi gặp vướng mắc, NLĐ chỉ cần gửi câu hỏi trực tuyến đến cổng thông tin là sẽ được phần mềm tự động tiếp nhận, phân tích, đưa ra câu trả lời phù hợp. Các nội dung được trả lời thuộc lĩnh vực của Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật An toàn, vệ sinh lao động... Việc ra đời hệ thống tư vấn pháp luật này đã thêm một “điểm tựa” để NLĐ tìm đến.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường thì bảo vệ quyền lợi của NLĐ luôn là vấn đề thời sự. Tình trạng quyền lợi chính đáng của NLĐ bị người sử dụng lao động (chủ sử dụng lao động) xâm phạm diễn ra khá phổ biến. Từ những việc như NLĐ bị bớt xén chế độ, bị bóc lột sức lao động quá mức, bị xâm phạm về thể chất và tinh thần, không được đóng các chế độ bảo hiểm, bị cắt hợp đồng lao động trái pháp luật, mất việc làm... luôn là những vấn đề rất nóng, gây bức xúc xã hội. Trong mối quan hệ với người sử dụng lao động, NLĐ luôn ở vị trí yếu thế hơn. Khi bị xâm phạm về quyền lợi, nhiều NLĐ đã âm thầm chịu đựng hoặc không biết những quyền lợi mình được hưởng, không nắm được các quy định của Nhà nước để bảo vệ mình. Họ cũng chưa thực sự biết cách tìm đến các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi cho mình mặc dù trên thực tế, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định nhằm bảo vệ quyền lợi của NLĐ.
NLĐ phải biết cách tự bảo vệ mình cùng với sự bảo vệ của các cơ quan, tổ chức là rất cần thiết. Nhu cầu được tiếp cận, được tư vấn pháp luật của NLĐ là rất lớn trong khi họ lại không có điều kiện để tìm đến các trung tâm trợ giúp pháp lý, luật sư, các cơ quan bảo vệ quyền lợi cho mình. Hiện tại, chúng ta đã có những tổ chức đứng ra bảo vệ quyền lợi NLĐ, trong đó đi đầu là tổ chức công đoàn (TCCĐ) trong chính các doanh nghiệp. Tuy nhiên trên thực tế, không phải TCCĐ nào cũng hoạt động hiệu quả, cũng biết cách bảo vệ quyền lợi của NLĐ. Nhiều TCCĐ trong các doanh nghiệp bị gây khó khăn, không được tạo điều kiện hoạt động. Khi xảy ra việc quyền lợi chính đáng của NLĐ bị xâm phạm, họ buộc phải tìm đến các cơ quan chức năng, các tổ chức tư vấn pháp lý. Tuy nhiên, đây là một quá trình mất nhiều thời gian, công sức, chi phí nên NLĐ thường nản chí và chấp nhận phần thiệt thòi về mình.
Việc ra đời hệ thống tư vấn pháp luật như trên là phù hợp. Nhưng để có một giải pháp khả thi, mang tính đồng bộ, cần phải có thêm nhiều kênh thông tin, đa dạng hình thức tư vấn pháp luật. Việc mở rộng tư vấn, tuyên truyền pháp luật không chỉ chú trọng trên các phương tiện thông tin đại chúng, các TCCĐ, mà phải đi sâu vào chính các doanh nghiệp, các khu tập trung của công nhân như nhà trọ, tập thể, nơi sinh hoạt. Để biết tự bảo vệ quyền lợi của mình, vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng là NLĐ phải tự nâng cao kiến thức pháp luật về các vấn đề liên quan đến công việc, điều kiện ăn ở, hợp đồng lao động, quyền lợi được hưởng... Cùng với đó, đòi hỏi TCCĐ phải thực hiện tốt chức năng đại diện, bảo vệ quyền lợi NLĐ. Công đoàn phải thực sự tiên phong trong việc hướng dẫn, hỗ trợ, tư vấn trong từng tình huống cụ thể, sự việc xảy ra với NLĐ; sẵn sàng vào cuộc quyết liệt trong tình huống tranh chấp phát sinh vì quyền lợi chính đáng, hợp pháp của NLĐ. Ở tầm vĩ mô, Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật một cách đồng bộ để bảo vệ NLĐ trong mối quan hệ bình đẳng với người sử dụng lao động.
NGUYỄN TUẤN