Từ sáng kiến của cố Tổng thống Xê-nê-gan, Lê-ô-pôn Xê-đa Xen-go, đầu những năm 60 đã bắt đầu dấy lên phong trào vận động thành lập một Cộng đồng các nước có sử dụng tiếng Pháp với mục đích tăng cường các mối quan hệ văn hóa, khoa học và kỹ thuật.

Ngày 20-3-1970, Cơ quan hợp tác văn hóa và kỹ thuật (ACCT), hiện là OIF, được thành lập. Do đó, Cộng đồng Pháp ngữ đã lấy ngày 20-3 là ngày Quốc tế Pháp ngữ.

Hiện Cộng đồng có tổng cộng 80 thành viên và quan sát viên thuộc 5 châu lục, trong đó tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức, hoặc duy nhất hoặc cùng với một số ngôn ngữ khác, tại 32 nước và chính phủ thành viên.

Văn hóa và ngôn ngữ vẫn là một ưu tiên hàng đầu của Cộng đồng. Bảo vệ đa dạng văn hóa luôn là mục tiêu nhất quán của Cộng đồng và gắn với việc bảo vệ tiếng Pháp trên các diễn đàn quốc tế. Pháp ngữ đã đấu tranh chống lại việc coi sản phẩm văn hóa như hàng hóa thông thường, vận động cho đa dạng ngôn ngữ trên các diễn đàn quốc tế, tích cực vận động cho việc thông qua Công ước quốc tế về Đa dạng văn hóa tại UNESCO (2005) và hiện nay đang vận động các nước tiếp tục phê chuẩn và nghiêm túc thực hiện công ước này.

Về chính trị, Cộng đồng đã đóng góp vào những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế nhằm thúc đẩy hòa bình và an ninh trên thế giới. Cộng đồng đã tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế và khu vực lớn như: Liên hợp quốc, Liên minh Châu Phi, Liên minh Châu Âu... và dành nhiều nguồn lực nhằm tìm giải pháp lâu dài cho các cuộc khủng hoảng, xung đột tại một số nước thành viên Châu Phi, hỗ trợ quá trình thực thi dân chủ và xây dựng nhà nước pháp quyền tại các nước này.

 Về kinh tế, tuy định hướng tăng cường hợp tác kinh tế đã được nhấn mạnh từ Hội nghị cấp cao Hà Nội (1997) và sau đó được khẳng định lại tại Hội nghị Bộ trưởng Tài chính-Kinh tế Pháp ngữ (Mô-na-cô, 1999) nhưng đến những năm gần đây mới được chú trọng thúc đẩy. Đặc biệt, Hội nghị cấp cao lần thứ 15 tại Đa-ka, Xê-nê-gan tháng 11-2014 đã thông qua Chiến lược của Pháp ngữ về kinh tế; đồng thời Tổng Thư ký mới, bà Mi-ca-en Giăng (Michaëlle Jean), cũng xác định thúc đẩy hợp tác kinh tế Pháp ngữ, nhất là việc tạo việc làm cho phụ nữ và thanh niên là một trong những ưu tiên trong nhiệm kỳ của bà.

Nước CHXHCN Việt Nam gia nhập Cơ quan hợp tác văn hóa và kỹ thuật vào năm 1979. Từ đó đến nay, quan hệ giữa Việt Nam và Cộng đồng Pháp ngữ ngày càng phát triển. Trước đó, phần lớn các nước Pháp ngữ đều ủng hộ tích cực cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc trong thế kỷ 20 và coi Việt Nam là biểu tượng của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc.

Trong hơn 30 năm qua, đặc biệt trong thời kỳ bị bao vây, cấm vận, Việt Nam đã tranh thủ được nhiều sự giúp đỡ, hỗ trợ quý báu của Cộng đồng Pháp ngữ về nguồn vốn, chất xám và kỹ thuật. Đồng thời, Cộng đồng Pháp ngữ là diễn đàn để Việt Nam triển khai chính sách đối ngoại, là kênh để tranh thủ tăng cường quan hệ song phương với một số thành viên phát triển như Pháp, Ca-na-đa... hay với các nước bạn bè châu Phi truyền thống.

Với việc tổ chức thành công Hội nghị cấp cao lần thứ 7 vào năm 1997 tại Hà Nội, Việt Nam đã có đóng góp quan trọng vào việc thể chế hóa hoạt động chính trị, đề cao hợp tác kinh tế bên cạnh các lĩnh vực chính trị, văn hóa-ngôn ngữ và giáo dục-đào tạo. Hiện nay, do tham gia đầy đủ và thực chất trên hầu hết các vấn đề ưu tiên của Cộng đồng, từ hoạch định chiến lược hợp tác, thúc đẩy cải cách hành chính, tài chính cho đến điều chỉnh nguồn lực cho các lĩnh vực giáo dục và phát triển, nên Việt Nam được coi thuộc nhóm đang phát triển nòng cốt, có tiếng nói đối với việc hoạch định và triển khai chiến lược hợp tác của Cộng đồng Pháp ngữ.

Tháng 11-2014, lần đầu tiên văn kiện Hội nghị cấp cao Pháp ngữ đã bày tỏ quan ngại mạnh mẽ về tình hình Biển Đông và kêu gọi các bên liên quan kiềm chế tối đa, giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước về Luật biển năm 1982 của LHQ; hoan nghênh các nỗ lực nhằm duy trì hòa bình, an ninh và ổn định, tự do, an toàn hàng hải, hàng không trong khu vực.

Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 10-2016, Tổng thư ký Pháp ngữ Mi-ca-en Giăng bày tỏ khâm phục tinh thần quật cường, bất khuất của nhân dân Việt Nam trong đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây và ấn tượng về những nỗ lực và thành tựu của Việt Nam trong phát triển kinh tế-xã hội. Bà Tổng thư ký nhấn mạnh vai trò, vị trí quan trọng của Việt Nam trong Cộng đồng Pháp ngữ; hoan nghênh những đóng góp tích cực và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đối với Cộng đồng.

Chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng, chuyến tham dự Hội nghị Cấp cao các nước có sử dụng tiếng Pháp được tổ chức tại An-ta-na-ri-vô, Ma-đa-gát-xca, từ ngày 26 đến 27-11-2016 của Chủ tịch nước Trần Đại Quang sẽ thành công tốt đẹp, thể hiện trách nhiệm của Việt Nam đóng góp vào sự tăng trưởng đồng đều, phát triển có trách nhiệm, tạo điều kiện cho sự ổn định trên thế giới và trong không gian Pháp ngữ.

QĐND