Đây là chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản đầu tiên của Chủ tịch nước Trần Đại Quang trên cương vị Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ hợp tác Việt Nam-Nhật Bản đang ở giai đoạn phát triển tốt đẹp, thực chất, đạt nhiều bước phát triển vượt bậc trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng, văn hóa, giáo dục, nông nghiệp, hợp tác địa phương, lao động, giao lưu nhân dân, nhất là sau khi quan hệ giữa hai nước được nâng cấp thành Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á vào năm 2014.

Nhật Bản hiện là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam, là nước G7 đầu tiên công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam năm 2011. Đến nay, Nhật Bản cũng là nước tài trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam, nhà đầu tư lớn thứ hai tại Việt Nam, đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam (năm 2017).

Về thương mại, hai nước đã dành cho nhau quy chế thuế suất tối huệ quốc từ năm 1999. Tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước năm 2017 đạt 33,4 tỷ USD, tăng 16,8% so với năm 2016. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 16,8 tỷ USD, nhập khẩu đạt 16,6 tỷ USD.

Trong 3 tháng đầu năm 2018, tổng kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt 8,7 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm 2017. Trong đó kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 4,33 tỷ USD, nhập khẩu đạt 4,34 tỷ USD.

Năm 2017, đầu tư trực tiếp của Nhật Bản vào Việt Nam đạt mức kỷ lục 9,11 tỷ USD, đứng đầu trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Lũy kế tính đến cuối tháng 3-2018, Nhật Bản có 3.693 dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký 49,839 tỷ USD, đứng thứ hai trong tổng số 116 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Tính đến 20-3-2018, Nhật Bản có 96 dự án cấp mới, 42 dự án tăng vốn và 112 lượt góp vốn mua cổ phần với tổng vốn đầu tư là 592,67 triệu USD, đứng thứ tư trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam.

Về viện trợ phát triển chính thức ODA, từ năm 1992 đến hết tài khóa 2016 (31-3-2017), Nhật Bản đã cam kết khoảng 30,5 tỷ USD ODA vốn vay cho Việt Nam. Năm 2017, hai bên ký kết các công hàm trao đổi cho 5 dự án ODA vốn vay (tổng trị giá hơn 1 tỷ USD); 3 hiệp định vay ODA; công hàm trao đổi cho 4 dự án viện trợ không hoàn lại; Nhật Bản cam kết thêm cho 2 dự án ODA vốn vay mới tài khóa 2017.

Hợp tác nông nghiệp có bước đột phá từ năm 2014 trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang. Hai bên đã ký kết "Tầm nhìn trung và dài hạn trong hợp tác nông nghiệp Việt Nam-Nhật Bản" nhân chuyến thăm chính thức Nhật Bản của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 9-2015).

Hợp tác ứng phó với biến đổi khí hậu tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thực chất với việc Nhật Bản liên tục cung cấp ODA những năm gần đây cho các dự án ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam.  

Từ năm 1992 đến nay, Việt Nam đã cử nhiều tu nghiệp sinh sang Nhật Bản. Hiện có khoảng 120.000 lao động, thực tập sinh Việt Nam tại Nhật Bản. Hai bên đã ký bản ghi nhớ về việc Nhật Bản tiếp nhận điều dưỡng viên, hộ lý của Việt Nam (trong khuôn khổ Hiệp định đối tác kinh tế song phương EPA tháng 10-2011) và Việt Nam đã cử 470 y tá và điều dưỡng viên sang Nhật Bản; bản ghi nhớ hợp tác về chế độ thực tập sinh kỹ năng (tháng 6-2017).

Quan hệ hợp tác về giáo dục và đào tạo giữa hai nước đã phát triển dưới nhiều hình thức. Nhật Bản là một trong những nước viện trợ không hoàn lại lớn nhất cho ngành giáo dục-đào tạo của Việt Nam. Hai bên đã ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong lĩnh vực này. Số lưu học sinh Việt Nam tại Nhật Bản đến đầu năm 2018 khoảng 75.000 người. Nhật Bản đang hợp tác để nâng cấp 4 trường đại học của Việt Nam đạt đại học chất lượng cao; đang hợp tác xây dựng Trường Đại học Việt-Nhật nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam trong lĩnh vực khoa học công nghệ, quản lý và dịch vụ; hỗ trợ Việt Nam dạy tiếng Nhật tại một số trường tiểu học, phổ thông cơ sở tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh...

Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản của Chủ tịch nước Trần Đại Quang cùng phu nhân là một dấu ấn quan trọng đánh dấu quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam-Nhật Bản đã phát triển tích cực trong 45 năm qua.

Chúng ta tin tưởng chắc chắn rằng chuyến thăm sẽ thành công tốt đẹp, đưa quan hệ giữa hai nước phát triển lên một bước mới, thực chất, hiệu quả trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư, giao lưu nhân dân, phù hợp với lợi ích của cả hai bên; tiếp tục củng cố các lĩnh vực hợp tác then chốt đang phát triển thuận lợi và tạo đà cho các lĩnh vực tiềm năng trong thời gian tới.

QĐND