Xây dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng

Làm rõ địa vị pháp lý của cơ quan quản lý cạnh tranh

Dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) đã bổ sung một chương quy định về cơ quan quản lý cạnh tranh là Ủy ban cạnh tranh Quốc gia, đồng thời, quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của ủy ban và thẩm quyền của những người tiến hành tố tụng cạnh tranh. Người có thẩm quyền xử lý vụ việc cạnh tranh là các thành viên Ủy ban cạnh tranh Quốc gia do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm. Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh hoạt động độc lập theo nguyên tắc tập thể, quyết định theo đa số và chỉ tuân theo pháp luật. Ủy ban cạnh tranh Quốc gia thực hiện nhiệm vụ tham mưu trong quản lý nhà nước về cạnh tranh, đồng thời thực hiện các hoạt động tố tụng trong lĩnh vực cạnh tranh một cách độc lập.

Một số đại biểu Quốc hội đề nghị xem xét địa vị pháp lý của Ủy ban cạnh tranh Quốc gia để bảo đảm tính độc lập, khách quan của cơ quan này. Đại biểu Nguyễn Thành Công (đoàn Ninh Bình) cho rằng, quy định Ủy ban cạnh tranh Quốc gia trực thuộc Bộ Công Thương không phù hợp với tính chất quốc gia cũng như tên gọi của ủy ban. Kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy, bảo đảm tính độc lập của cơ quan xử lý các vụ việc cạnh tranh, kiểm soát tập trung kinh tế là yêu cầu có tính tiên quyết. Cơ quan này phải bảo đảm được tính độc lập cần thiết để xem xét, giải quyết, ra quyết định về việc xác định hành vi của doanh nghiệp là vi phạm luật cạnh tranh hay không, đi cùng với việc áp dụng biện pháp chế tài mà không chịu áp lực nào của bất kỳ doanh nghiệp có liên quan hoặc áp lực từ cơ quan bên ngoài...

Về vấn đề này, báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu rõ, việc quy định Ủy ban cạnh tranh Quốc gia trực thuộc Bộ Công Thương, không thuộc Chính phủ hoặc Quốc hội, giúp thu gọn đầu mối các cơ quan thực thi pháp luật cạnh tranh, không làm phát sinh đầu mối cơ quan thuộc Chính phủ hoặc Quốc hội, phù hợp với tinh thần giảm đầu mối cơ quan, tổ chức, đổi mới, sắp xếp lại bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo chủ trương chung của Đảng và Nhà nước.

Ngăn chặn hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Một trong những quy định được đánh giá là mang tính đột phá của dự thảo luật là đưa ra những tiêu chí định lượng cụ thể để kiểm soát việc tập trung kinh tế. Đại biểu Cầm Thị Mẫn (đoàn Thanh Hóa) cho rằng, nếu như luật hiện hành chỉ dựa vào thị phần để xem xét tập trung kinh tế thì dự thảo luật đã đưa thêm các tiêu chí quan trọng như tổng tài sản, tổng doanh thu, giá trị giao dịch... Vừa qua, nhiều vụ việc tập trung kinh tế trên thị trường cho thấy tính chất phức tạp của việc bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, trong đó có cả sự tham gia của doanh nghiệp nước ngoài. Ví dụ như trường hợp Grab, đơn vị cung cấp ứng dụng đặt xe trực tuyến, đã mua lại Uber, doanh nghiệp có sản phẩm tương tự, trong đó, có dấu hiệu vi phạm về tập trung kinh tế. Trao đổi bên hành lang Quốc hội, đại biểu Phùng Văn Hùng (đoàn Cao Bằng) cho rằng, vụ việc của Grab cho thấy có những vấn đề mới mà cơ chế, chính sách chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn, chưa giải quyết được những phát sinh nên phải có sự điều chỉnh. “Chúng ta phải có cơ chế để Grab cạnh tranh lành mạnh với taxi truyền thống. Sửa đổi luật lần này là để tạo ra sự công bằng. Hiện nay, phải có cơ chế kiểm soát thu thuế, thuế là công cụ rất công bằng, thứ hai là bảo đảm các điều kiện hoạt động của Grab phải bình đẳng với taxi truyền thống. Nếu Grab độc quyền tăng giá, thì người tiêu dùng có sự so sánh và quyết định cuối cùng là ở người tiêu dùng”, đại biểu Phùng Văn Hùng chia sẻ.

Phát biểu làm rõ một số vấn đề, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật mở rộng ra không còn hạn chế trên lãnh thổ Việt Nam mà là những hành vi gây tác động đến thị trường Việt Nam, qua đó bảo đảm cạnh tranh hiệu quả hơn với doanh nghiệp, điều tra xử lý toàn diện mọi vi phạm dù hành vi thực hiện ở đâu. Về điều kiện thực tiễn để điều tra hành vi hạn chế cạnh tranh, theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, dự thảo luật có quy định thông qua việc Ủy ban cạnh tranh Quốc gia tổ chức thực thi điều ước quốc tế về cạnh tranh trong các hiệp định thương mại song phương đã ký kết, đồng thời, thực thi nhiệm vụ tại diễn đàn quốc tế, khuôn khổ hợp tác quốc tế. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, các doanh nghiệp nước ngoài có thể liên kết với nhau để gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp Việt Nam cũng như thị trường trong nước. Vì vậy, việc bổ sung đối tượng và phạm vi điều chỉnh của luật là rất cần thiết, không còn hạn chế chỉ doanh nghiệp Việt Nam mà điều chỉnh cả các doanh nghiệp và tổ chức nước ngoài...

Dự thảo Luật Cạnh tranh (sửa đổi) sẽ tiếp tục được tiếp thu, hoàn thiện trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp này.

Sáng 24-5, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự án Luật Tố cáo (sửa đổi).

MẠNH HƯNG