Theo dự thảo Báo cáo Giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi), kết quả tổng hợp ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội cho thấy có 2 loại ý kiến. Loại thứ nhất tán thành với dự thảo quy định, chỉ giới hạn bồi thường thiệt hại về tinh thần cho người thân thích của người bị thiệt hại trong trường hợp người bị thiệt hại chết. Loại thứ hai đề nghị bồi thường thiệt hại về tinh thần với người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự với mức bồi thường bằng 1/2 hoặc 1/3 mức bồi thường cho người bị oan.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long phát biểu tại phiên họp. Ảnh: quochoi.vn.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho rằng, quy định bồi thường thiệt hại cho cả người thân thích của người bị oan thuộc hàng thừa kế thứ nhất không phù hợp với quy định bồi thường trực tiếp cho người thiệt hại theo Bộ luật Dân sự năm 2015. Về bản chất, đây không phải là quan hệ pháp luật bồi thường, mà là quan hệ thừa kế. Như vậy, cơ sở pháp lý để giải quyết bồi thường cho người thuộc hàng thừa kế là không có. Kinh nghiệm quốc tế cũng không có nước nào quy định phải bồi thường thiệt hại cho người thừa kế của người bị oan. Ngoài ra, về mặt thực tiễn, nếu quy định như vậy sẽ mở rộng đối tượng bị thiệt hại theo quy định của Bộ luật Dân sự, không bình đẳng với các trường hợp khác, như khi xử lý kỷ luật buộc thôi việc công chức không đúng thì người thân thích cũng bị ảnh hưởng. Mặt khác, nếu quy định như thế, Nhà nước sẽ phải chi khoản tiền bồi thường nhiều hơn, trong khi không định rõ được số người thuộc hàng thừa kế thứ nhất là bao nhiêu, bồi thường chia đều hay “một cục” cho tất cả. Vì vậy, giữ nguyên quan điểm của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long đề nghị chỉ quy định bồi thường thiệt hại trực tiếp cho người đã chết, không mở rộng cho đối tượng thuộc hàng thừa kế.
Phó chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Tống Anh Hào lại cho rằng, không chỉ người bị oan, mà ngay cả người thân thích của họ cũng phải chịu tổn thất về tinh thần, kể cả người bị oan đã chết hay còn sống. Thực tế cũng đã có trường hợp được giải quyết bồi thường cho cả người thân của người bị oan. Vì thế, ông Tống Anh Hào đề nghị UBTVQH nên cân nhắc việc quy định bồi thường tổn thất về tinh thần cho cả người thân của người bị oan.
Phát biểu kết luận về nội dung này, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, luật hiện hành cũng đã có quy định về việc bồi thường thiệt hại về vật chất cho những người thân thích của người bị oan. Ví dụ, luật hiện hành đã cho phép bồi thường cho vợ, con, anh, em của người bị oan khi phải chịu thiệt hại về chi phí đi lại, ăn ở, thuốc men trong lúc thăm nuôi… Tuy nhiên, pháp luật chưa quy định việc bồi thường về tinh thần cho người thân thích của người bị oan. Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh quan điểm cá nhân, kể cả người thân của người bị oan cũng phải chịu thiệt hại về tinh thần. Một người bị hàm oan thì gia đình, bố mẹ, vợ con cũng phải chịu hậu quả nghiêm trọng, con cái có thể phải nghỉ học, nghỉ làm, thậm chí có người phải tự vẫn.
Do còn có sự khác nhau, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị trình cả 2 loại ý kiến để Quốc hội xem xét.
Cùng ngày, UBTVQH cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết liên tịch giữa UBTVQH, Chính phủ và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam quy định chi tiết Điều 27, Điều 34 của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam về hình thức giám sát và phản biện xã hội; việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13; xem xét, phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước CHXHCN Việt Nam nhiệm kỳ 2017-2020.
Ngày 22-4, UBTVQH tiếp tục làm việc.
CHIẾN THẮNG