Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, sử dụng rượu, bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30 bệnh, chấn thương và là nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh tật nằm trong danh mục phân loại bệnh tật quốc tế. Sử dụng rượu, bia gây tổn thương đến nhiều cơ quan, chức năng của cơ thể, như gây ung thư, gây rối loạn tâm thần kinh, bệnh tim mạch, bệnh tiêu hóa, ảnh hưởng tới chất lượng giống nòi và phát triển bào thai, suy giảm miễn dịch… Trên thế giới, mỗi năm rượu, bia là nguyên nhân gây tử vong cho 3,3 triệu người, chiếm 5,9% tổng số tử vong, làm mất đi 5,1% số năm sống khỏe mạnh của con người, tương đương gánh nặng về sức khỏe do hút thuốc lá gây ra. Trong khi đó, trên thực tế, tình hình sử dụng rượu, bia đang ở Việt Nam đang ở mức cao và có xu hướng gia tăng nhanh qua các năm: Theo thống kê, năm 2017, người dân tiêu thụ khoảng 305 triệu lít rượu - tương đương 72 triệu lít cồn nhưng tiêu thụ tới gần 4,1 tỷ lít bia - tương đương với 161 triệu lít cồn, bình quân mỗi người dân tiêu thụ khoảng 42 lít bia.

"Do đó, rất cần thiết ra đời một đạo luật để thể chế các chính sách nhằm giảm hậu quả do sử dụng rượu bia gây ra, góp phần bảo vệ và nâng cao sức khỏe người dân, hoàn thiện thể chế về phòng, chống các bệnh không lây nhiễm. Đồng thời khắc phục những hạn chế, bất cập, khoảng trống của pháp luật về phòng chống tác hại rượu, bia hiện nay. Tăng tính khả thi, đồng bộ của các quy định pháp luật về sản xuất, kinh doanh rượu, bia, nhất là quản lý sản xuất rượu thủ công, cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, bảo đảm hài hòa với các lợi ích sức khỏe cộng đồng", Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh.

leftcenterrightdel
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Quốc hội.

Để phù hợp với mục tiêu của Luật là bảo vệ sức khỏe người dân khỏi tác hại của rượu, bia, phù hợp với bối cảnh thực tiễn của Việt Nam, luật tập trung quy định các biện pháp, cách thức cụ thể để phòng ngừa, hạn chế và giảm thiểu các tác hại của rượu, bia đối với sức khỏe và các hệ lụy xã hội khác trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh, sử dụng rượu, bia như quy định các hành vi bị nghiêm cấm, kiểm soát điều kiện kinh doanh, bảo đảm chất lượng, an toàn; chú trọng các biện pháp quản lý toàn diện đối với sản xuất rượu thủ công, bổ sung các quy định đặc thù cho sản xuất rượu thủ công...

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật theo Tờ trình của Chính phủ.

Đáng chú ý, về quản lý rượu thủ công, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Thúy Anh nhất trí cần phải quản lý chặt chẽ rượu thủ công thông qua việc quy định biện pháp tăng cường quản lý và bảo đảm an toàn đối với sản xuất, mua bán rượu thủ công; kiểm soát sản lượng rượu, rượu có đăng ký nhãn hàng hóa, gắn với thương hiệu, làng nghề truyền thống; hạn chế tối đa tác hại đối với sức khỏe của rượu thủ công chưa rõ nguồn gốc xuất xứ; qua đó Nhà nước lại thu được thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng này. Đồng thời, cần nghiên cứu các giải pháp hỗ trợ chuyển đổi ngành, nghề cho người từ bỏ sản xuất, kinh doanh rượu thủ công.

Về Điều 20 quy định về địa điểm, đối tượng, phương thức không được bán rượu, bia, Chủ nhiệm Nguyễn Thúy Anh thống nhất quy định không được bán, cung cấp rượu, bia cho người dưới 18 tuổi (khoản 2), nhưng để bảo đảm tính khả thi, đề nghị bổ sung quy định về biện pháp thực hiện; quy định về giới hạn độ tuổi của người là nhân viên bán rượu, bia tại cửa hàng có kinh doanh rượu, bia.

Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với sự cần thiết ban hành nhằm thể chế hóa quan điểm, đường lối và các nghị quyết của Đảng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, khi mà việc sử dụng rượu, bia được Tổ chức Y tế thế giới cũng như nhiều nghiên cứu nhận diện là một trong những yếu tố có hại cho sức khỏe; là một trong năm nguy cơ hàng đầu gây ra bệnh tật, khuyết tật và tử vong đang diễn ra phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng không phải rượu bia hoàn toàn có hại, mà chỉ khi lạm dụng mới có hại. Hơn nữa, mặc dù rượu và bia đều là hai loại đồ uống có cồn song mức độ uống và tác hại của hai loại không hoàn toàn giống nhau. Các ý kiến đề nghị rà soát lại hệ thống pháp luật trong lĩnh vực y tế nhằm bảo đảm phạm vi điều chỉnh toàn diện hơn, trong đó thu hút các quy định về phòng, chống tác hại của việc sử dụng các sản phẩm có hại cho sức khỏe như rượu, bia, đồ uống có ga, có đường... bên cạnh các quy định về phòng bệnh, xây dựng lối sống lành mạnh, tăng cường dinh dưỡng, nâng cao thể lực, tầm vóc và trí lực của người Việt Nam.

Kết luận phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đánh giá đây là dự án Luật quan trọng, tác động lớn đến nhiều vấn đề về kinh tế, văn hóa, xã hội, do đó cần có sự đánh giá tác động kỹ lưỡng về các chính sách trong dự án Luật. Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện dự án luật, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính khả thi của dự án Luật để trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu vào kỳ họp thứ 6 tới đây.

PHƯƠNG HẰNG