Theo tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trình bày, xung đột lợi ích được hiểu là tình huống mà trong đó cán bộ, công chức, viên chức thực hiện hoặc không thực hiện một nhiệm vụ được giao có thể mang lại lợi ích không chính đáng cho cá nhân họ, cho người thân thích của họ.
Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu điều hành nội dung thảo luận. Ảnh: VPQH
Tuy đây là khái niệm mới, nhưng trong luật hiện hành và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác cũng đã có quy định. Xuất phát từ tầm quan trọng của việc kiểm soát xung đột lợi ích trong phòng ngừa tham nhũng (loại bỏ điều kiện, hoàn cảnh có thể xảy ra hành vi tham nhũng), dự thảo luật đã quy định thành một chế định riêng bao gồm các điều về khái niệm; trách nhiệm thông tin, báo cáo về xung đột lợi ích; trách nhiệm xử lý thông tin, báo cáo; thẩm quyền quy định và thực hiện việc kiểm soát xung đột lợi ích trong cơ quan, tổ chức, đơn vị.
Thay mặt Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Chủ nhiệm Lê Thị Nga trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), trong đó có đánh giá rằng, một số quy định về kiểm soát xung đột lợi ích chưa đảm bảo tính cụ thể, chặt chẽ dễ dẫn đến áp dụng tùy tiện. Cụ thể, khái niệm về xung đột lợi ích được quy định tại Điều 28 của dự thảo luật là tình huống có thể mang lại “lợi ích không chính đáng” cho cán bộ, công chức, viên chức hoặc người thân của họ nhưng lại không xác định rõ về khái niệm và không giới hạn về phạm vi, mức độ của “lợi ích không chính đáng” nên dễ dẫn đến việc thực hiện không thống nhất hoặc lạm dụng trong thực hiện. Đồng thời, Điều 30 của dự thảo luật quy định người có thẩm quyền khi nhận được thông tin, báo cáo về xung đột lợi ích thì có thể áp dụng ngay các biện pháp kiểm soát về xung đột lợi ích như chuyển đổi vị trí công tác; chuyển người có xung đột lợi ích sang làm việc tại vị trí khác… mà không có các trình tự, thủ tục để xác minh tính chính xác của thông tin, báo cáo về xung đột lợi ích. Mặt khác, dự thảo luật cũng không có quy định để giải quyết trường hợp xử lý xung đột lợi ích không chính xác, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cán bộ, công chức.
Ngoài ra, việc dành riêng một chương quy định về xung đột lợi ích cũng chưa thật phù hợp vì toàn bộ các biện pháp phòng ngừa tham nhũng (công khai, minh bạch về tổ chức, hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị; xây dựng chế độ định mức, tiêu chuẩn; xây dựng chế độ liêm chính…) cũng đều hướng tới mục tiêu kiểm soát xung đột lợi ích, chứ không chỉ riêng các quy định tại Mục này (ví dụ như quy định về những việc người có chức vụ, quyền hạn không được làm tại Mục 3 về Xây dựng chế độ liêm chính cũng là một trong những biện pháp kiểm soát xung đột lợi ích).
CHIẾN THẮNG