Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, hoạt động ngoại thương trong thời gian qua diễn ra sôi động, có đóng góp nhất định cho quá trình phát triển kinh tế của đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, mặc dù công tác quản lý nhà nước về ngoại thương đã chặt chẽ, thông suốt, minh bạch và hiệu quả hơn, song chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực này còn một số điểm chưa hoàn chỉnh, cần tiếp tục hoàn thiện. Đó là, Luật Thương mại 2005 và các văn bản pháp luật có liên quan chưa thể hiện rõ yêu cầu hội nhập, công tác quản lý nhà nước về ngoại thương chưa tương xứng với yêu cầu đặt ra. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật ngoại thương hiện hành còn nhiều bất cập, hạn chế, Có quá nhiều các văn bản quy phạm pháp luật cùng quy định quản lý nhà nước về hoạt động ngoại thương dẫn đến tản mát, thiếu sự đồng bộ, thống nhất về cùng một biện pháp.  Ngoài ra, việc có quá nhiều văn bản cùng quy định hoạt động ngoại thương đã dẫn đến sự thiếu minh bạch, rủi ro cho tổ chức, cá nhân trong áp dụng chính sách quản lý hàng hóa. Đặc biệt, nhiều biện pháp quản lý ngoại thương được quy định ở hình thức văn bản dưới luật thiếu minh bạch, hạn chế, cản trở quyền tự do kinh doanh của tổ chức, cá nhân theo tinh thần Hiến định. Bên cạnh đó, một số các quy định quản lý nhà nước về hoạt động ngoại thương đang hiện hữu trong các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật nhưng đã đủ điều kiện để luật hóa theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật như 3 Pháp lệnh liên quan đến các biện pháp phòng vệ thương mại, hoạt động thương mại biên giới, quyền hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ của thương nhân, thương nhân không có hiện diện tại Việt Nam...

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cũng đặc biệt lưu ý, Việt Nam đã trở thành thành viên của WTO cùng nhiều các hiệp định thương mại tự do khác (như Liên minh kinh tế Á Âu, Cộng đồng kinh tế ASEAN, EVFTA, TPP…), do đó, cần hoàn thiện luật này để phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thúc đẩy quá trình hội nhập sâu rộng hơn nữa vào nền kinh tế thế giới.

leftcenterrightdel
Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh trình bày tờ trình. Ảnh: quochoi.vn.

Bộ trưởng Bộ Công thương khẳng định, việc xây dựng một đạo luật về quản lý ngoại thương có tính định hướng rõ ràng, phù hợp với quan điểm của Đảng, Nhà nước, ổn định, minh bạch, thống nhất, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế là cần thiết. Đồng thời, bảo đảm hoạt động quản lý Nhà nước về ngoại thương thuận lợi, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Quản lý ngoại thương, Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, đa số ý kiến nhất trí với phạm vi điều chỉnh của dự án Luật, chỉ quy định công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực ngoại thương hàng hóa. Có ý kiến cho rằng Luật Quản lý ngoại thương là đạo luật chủ đạo trong quản lý ngoại thương, phạm vi điều chỉnh cần bao quát toàn diện hoạt động ngoại thương đối với cả hàng hóa và dịch vụ. Một số ý kiến đề nghị xem xét quy định những dịch vụ liên quan trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa.

Về vấn đề này, Ủy ban Kinh tế cho rằng, đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu dịch vụ với đặc thù là cung cấp qua biên giới và tiêu dùng ngoài lãnh thổ, hiện đang được điều chỉnh ở các pháp luật chuyên ngành và theo kinh nghiệm quốc tế, pháp luật về quản lý ngoại thương của nhiều nước cũng chỉ quy định về xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa. Bên cạnh đó, những hình thức dịch vụ thương mại có chức năng cung cấp dịch vụ cho hoạt động mua bán, phân phối, lưu chuyển hàng hóa trong nước và ngoại thương như các dịch vụ logistic, giám định, quá cảnh... đã được quy định trong Luật Thương mại năm 2005 , do đó, Ủy ban Kinh tế tán thành với phạm vi điều chỉnh quy định các biện pháp quản lý, giải quyết tranh chấp trong hoạt động ngoại thương hàng hóa và các biện pháp phát triển ngoại thương tại dự thảo Luật.

Có ý kiến cho rằng quy định tại các điều về quản lý hoạt động ngoại thương đối với các nước có chung đường biên giới còn chung chung, chỉ nêu hành vi, hoạt động thương mại biên giới chưa có các biện pháp hỗ trợ cụ thể đối với các đối tượng tham gia thương mại biên giới. Ủy ban Kinh tế cho rằng, hoạt động ngoại thương đối với các nước có chung đường biên giới đất liền tiềm ẩn nhiều rủi ro, phụ thuộc vào chính sách phát triển thương mại biên giới của từng nước có chung đường biên giới với nước ta và qua thực tiễn hoạt động xuất nhập khẩu nông sản qua biên giới trong những năm gần đây. Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị cần nghiên cứu kỹ chính sách phát triển thương mại biên giới của các nước có chung đường biên giới với Việt Nam, căn cứ vào kim ngạch thương mại lớn làm chủ đạo để làm rõ những quy định chung trong dự án Luật và có những quy định riêng nhằm tăng cường sự linh hoạt trong thực hiện; tăng cường sự hỗ trợ từ trung ương tới địa phương đối với thương mại qua đường biên giới. Cơ chế điều hành, phối hợp của các cơ quan trong quản lý hoạt động ngoại thương cũng cần đơn giản, thuận tiện hơn, lồng ghép các thủ tục, rút gọn thời gian, phân cấp cho địa phương chủ động hơn trong quản lý hoạt động ngoại thương đối với các nước có chung đường biên giới, đồng thời cũng cần có biện pháp quản lý chặt chẽ tránh sơ hở, lợi dụng.

NGUYỄN THẢO