Ngay sau kỳ họp thứ 5, dưới sự chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban Tư pháp đã phối hợp cùng Cơ quan trình dự án và các cơ quan hữu quan tích cực nghiên cứu đầy đủ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội để tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật.

Tại phiên họp, đối tượng kê khai tài sản, thu nhập (Điều 37); thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập (Điều 32); xử lý tài sản, thu nhập mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (Điều 59); phòng, chống tham nhũng khu vực ngoài nhà nước;… là những nội dung lớn được các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung thảo luận, làm rõ.

leftcenterrightdel
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân góp ý về dự thảo Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi). Ảnh: quochoi.vn.

Liên quan đến quy định về đối tượng kê khai tài sản, thu nhập (Điều 37), có nhiều ý kiến tán thành tán thành với việc mở rộng đối tượng có nghĩa vụ kê khai như quy định của dự thảo Luật. Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị thu hẹp đối tượng có nghĩa vụ kê khai, tập trung vào các vị trí có nguy cơ tham nhũng cao để phù hợp với năng lực của cơ quan kiểm soát và khả năng đầu tư nguồn lực cho việc kiểm soát tài sản, thu nhập của các đối tượng này.

Về nội dung này, báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội về một số vấn đề lớn của dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, hạn chế, vướng mắc trong kiểm soát tài sản, thu nhập thời gian qua có nguyên nhân từ những quy định chưa hợp lý của Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành, như: Quy định mọi đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập đều áp dụng chung một biện pháp kê khai, theo dõi biến động, xác minh tài sản, thu nhập mà không phân biệt các nhóm đối tượng cần phải có mức độ kiểm soát khác nhau; quy định về căn cứ tiến hành xác minh vừa hẹp, vừa mang tính tùy nghi; chưa có quy định để xử lý tài sản, thu nhập không giải trình được hợp lý về nguồn gốc.

Để khắc phục những hạn chế nêu trên, Chủ nhiệm Lê Thị Nga cho hay, dự thảo Luật đã phân biệt rõ các nhóm đối tượng khác nhau để áp dụng phương thức kê khai, xác minh tài sản, thu nhập phù hợp. Đối với người giữ chức vụ từ Giám đốc sở hoặc tương đương trở lên, người công tác tại các vị trí có nguy cơ tham nhũng cao thì có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn; các đối tượng khác được kiểm soát ở mức độ đơn giản hơn với mục đích chủ yếu nhằm tạo cơ sở dữ liệu để so sánh, đối chiếu khi họ được bổ nhiệm vào chức vụ cao hơn hoặc khi có tố cáo, có biến động tăng về tài sản, thu nhập từ 300 triệu đồng trở lên trong một năm. Đồng thời, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc. Các quy định này cơ bản đáp ứng yêu cầu tập trung kiểm soát tài sản, thu nhập của những người công tác tại các vị trí có nguy cơ tham nhũng cao, đồng thời bảo đảm phù hợp với năng lực của cơ quan kiểm soát và khả năng đầu tư nguồn lực cho việc kiểm soát tài sản, thu nhập, qua đó tăng cường hơn hiệu lực, hiệu quả của các biện pháp này trong phòng chống tham nhũng.

“Do đó, tán thành ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, Ủy ban Tư pháp và Cơ quan trình dự án đề nghị cho giữ quy định về mở rộng phạm vi đối tượng có nghĩa vụ kê khai như Điều 37 của dự thảo Luật do Chính phủ trình để bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng về từng bước mở rộng đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập, đáp ứng tốt hơn yêu cầu phòng, chống tham nhũng trong tình hình hiện nay”, Chủ nhiệm Lê Thị Nga nêu rõ.

leftcenterrightdel
Toàn cảnh phiên thảo luận dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi). Ảnh: quochoi.vn.

Tại phiên họp, việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (Điều 59) nhận được nhiều ý kiến khác nhau giữa các các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Nhiều ý kiến tán thành với phương án là thu thuế thu nhập cá nhân và đề nghị, sau khi có Kết luận xác minh thì cần phân biệt: Tài sản, thu nhập có dấu hiệu do phạm tội mà có thì chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra để xử lý; tài sản, thu nhập có dấu hiệu do vi phạm pháp luật mà có thì chuyển vụ việc sang cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính để xử lý; tài sản, thu nhập hợp pháp nhưng chưa nộp thuế thì chuyển vụ việc sang cơ quan quản lý thuế để xử lý theo quy định của pháp luật về thuế hiện hành.

Riêng tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc và cơ quan nhà nước cũng chưa chứng minh được do vi phạm pháp luật, do phạm tội mà có thì chuyển sang cơ quan quản lý thuế để thu thuế thu nhập cá nhân; đồng thời, sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân để bổ sung loại thu nhập này là thu nhập chịu thuế và thuế suất (Phương án thu thuế thu nhập cá nhân).

Không đồng tình với quan điểm này, nhiều thành viên cho rằng việc lựa chọn phương án đánh thuế thì phải làm rõ vấn đề về căn cứ thu thuế, không phải cứ không rõ nguồn gốc là đánh thuế. Theo đó, các ý kiến này cho rằng, quy định này trong dự luật hiện nay chưa thật sự thuyết phục. Bởi lẽ, tài sản không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp mà đánh thuế là không hợp lý. Theo đó, nếu nghi ngờ là tài sản tham nhũng thì cũng cần áp dụng tính nhân văn, suy luận đó là tài sản hợp pháp. Sau đó, khi chứng minh được đó là tài sản không hợp pháp thì sẽ tịch thu; còn nếu không chứng minh được đó là tài sản không hợp pháp mà đánh thuế 45% thì chưa có cơ sở thuyết phục.

Một số thành viên cũng đề xuất cần có các quy định cụ thể về giao dịch, chuyển tiền qua hệ thống ngân hàng, qua đó góp phần minh bạch hóa về nguồn gốc tài sản.

Kết luận, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, đây là dự án luật khó, phức tạp. Đồng chí Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan liên quan tiếp tục thảo luận, nghiên cứu dự luật để tiếp tục trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét tại các phiên họp sau.

THẢO NGUYÊN