Ngày 25-5, tiếp tục chương trình kỳ họp, Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường, dành cả ngày để thảo luận về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2017; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2018 (trong đó có kết hợp thảo luận cùng Báo cáo về kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2017).

Trong phiên làm việc này, Quốc hội cũng tiến hành thảo luận quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016. Trong quá trình thảo luận, các thành viên Chính phủ phát biểu giải trình, làm rõ vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Bức tranh kinh tế-xã hội sáng và đáng mừng

Các đại biểu đều đánh giá cao những kết quả đã đạt được về kinh tế-xã hội năm 2017 và những tháng đầu năm, ấn tượng với kết quả tăng trưởng 7,38% quý 1 năm 2018, khẳng định những nỗ lực của Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành, thực hiện các mục tiêu được Quốc hội giao. Các đại biểu Quốc hội cũng đánh giá, báo cáo của Chính phủ có chiều sâu, có số liệu minh chứng thuyết phục; bức tranh kinh tế - xã hội năm 2017 và những tháng đầu năm 2018 rất sáng, với những con số ấn tượng, tạo niềm tin lớn cho cử tri và nhân dân.

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An) cho rằng, nền kinh tế năm 2017 và những tháng đầu năm 2018 đạt được những kết quả quan trọng, toàn diện và nổi bật trên nhiều lĩnh vực, với những con số ấn tượng và hết sức thuyết phục: GDP tăng 6,81%, có 12/13 chỉ tiêu kinh tế-xã hội đạt và vượt kế hoạch đề ra. Quý 1 năm 2018, GDP tiếp tục duy trì mức cao nhất trong 10 năm qua, đạt 7,38%; sản xuất công nghiệp ổn định, các chỉ số tài chính, tiền tệ, đầu tư phát triển, dịch vụ, du lịch, xuất nhập khẩu đều có mức tăng trưởng khá; xếp hạng của Việt Nam trong bảng xếp hạng thế giới về môi trường kinh doanh, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo được cải thiện mạnh mẽ do nỗ lực của Chính phủ giải quyết tốt hàng loạt các vấn đề căn bản; kết quả công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng và quyết tâm chính trị cao của Đảng, Nhà nước đã làm nức lòng người dân cả nước...

Đại biểu phân tích, có được kết quả ấy là do nỗ lực của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là vai trò lãnh đạo của Trung ương, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và người dân cả nước. “Ẩn sau những thành tích ấy là chỉ số lòng tin của nhân dân từng bước được nâng lên”, đại biểu đánh giá và tin tưởng, với đà này, năm 2018 sẽ tiếp tục thành công như mong đợi.

leftcenterrightdel
Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An) phát biểu thảo luận. Ảnh: Quốc hội.

Đồng quan điểm này, các đại biểu Nguyễn Thanh Xuân (đoàn Cần Thơ), Vũ Thị Lưu Mai (đoàn Hà Nội)... đều cho rằng sự cố gắng, nỗ lực của Chính phủ trong thời gian vừa qua là rất đáng trân trọng.

Những “khoảng lặng” của nền kinh tế

Đánh giá nền kinh tế đã có sự phát triển ngoạn mục năm 2017 và những tháng đầu năm 2018, tuy nhiên đại biểu Hoàng Quang Hàm (đoàn Phú Thọ), Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách, đề cập đến một số vấn đề mà đại biểu cho là “những khoảng lặng của nền kinh tế”.

Đồng ý với báo cáo của Chính phủ là, tăng trưởng đang giảm dần sự lệ thuộc vào khai thác dầu thô: Năm 2017, công nghiệp khai khoáng vượt kế hoạch nhưng chỉ bằng trên 93% năm 2016; song đại biểu cho rằng, cũng trong năm 2017, nếu khai thác dầu thô không vượt kế hoạch đầu năm thêm 1,29 triệu tấn thì không đạt mục tiêu tăng trưởng.

leftcenterrightdel
Đại biểu Hoàng Quang Hàm phát biểu thảo luận. Ảnh: Quốc hội.

Đại biểu phân tích: Theo tính toán, một triệu tấn dầu góp 0,2-0,3 điểm tăng trưởng, do đó, nếu không có yếu tố này, GDP năm 2017 chỉ đạt 6,4-6,6% (thay vì 6,81%). Như vậy, kết quả GDP vượt mục tiêu nhưng tăng trưởng từ sản xuất kinh doanh không đạt kỳ vọng, phải bù đắp từ khai thác thêm dầu.

Cũng theo đại biểu Hoàng Quang Hàm, với nền kinh tế đang khao khát vươn lên như Việt Nam, việc quy mô GDP 2017 đạt hơn 5 triệu tỷ đồng là còn khiêm tốn, không đạt như kỳ vọng đề ra từ cách đây 2 năm. Tăng trưởng kinh tế quý 1 năm 2018 đạt 7,38%, cao nhất trong 10 năm nhưng nhân tố tạo bứt phá không được duy trì bền vững nên dự báo quý sau sẽ giảm dần.

“Việt Nam đã tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu nhưng tỷ lệ gia công, lắp ráp trong ngành chế biến, chế tạo rất lớn. Ngoài ra, tăng trưởng kinh tế đang chịu sự chi phối của các doanh nghiệp FDI; trong đó, Samsung và Formusa đóng góp hơn 40% tăng trưởng ngành chế biến, chế tạo; doanh nghiệp FDI chiếm 73% kim ngạch xuất khẩu, 66% nhập khẩu. Trong khi đó, mối liên kết cũng như việc chuyển giao công nghệ giữa doanh nghiệp FDI với các doanh nghiệp trong nước chưa đạt như mong muốn”, đại biểu tỉnh Phú Thọ nhấn mạnh.

Lo lắng về sự xuống cấp của đạo đức 

Đại biểu Nguyễn Thanh Xuân (đoàn Cần Thơ) băn khoăn đến chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế và đề nghị cần phân tích rõ hơn về đóng góp của khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vào nền kinh tế, cơ cấu xuất khẩu... Đại biểu kiến nghị Chính phủ phân tích sâu về chất lượng tăng trưởng GDP và kim ngạch xuất khẩu để giúp Quốc hội và cử tri nhìn thấy rõ hơn về tăng trưởng, qua đó cũng giúp Chính phủ xem xét, chỉ đạo và đặt ra những mục tiêu tăng trưởng của từng khu vực, nhất là các lĩnh vực có ý nghĩa, bảo đảm sự tăng trưởng bền vững của nền kinh tế.

Đề cập tới vấn đề chậm giải ngân vốn đầu tư công những tháng đầu năm 2018, đại biểu Nguyễn Thanh Xuân cho rằng, việc Chính phủ nêu nguyên nhân là “do những tháng đầu năm vướng nhiều ngày nghỉ lễ” là chưa thỏa đáng, cần đánh giá đầy đủ hơn; đề nghị “phải làm rõ do quản lý yếu kém hay cơ chế chính sách, từ đó đề xuất giải pháp mạnh để khắc phục trong thời gian tới."

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu (đoàn Nghệ An) thì bày tỏ lo lắng về vấn đề suy thoái về đạo đức, kỷ cương phép nước chưa nghiêm. Đại biểu cho rằng, trong lĩnh vực xã hội gần đây có “những việc động trời, khó tin”, mất nhân tính như, một số vụ giết người gây chấn động, thuốc chữa ung thư làm từ bột than, phế phẩm cà phê nhuộm bột pin, cô giáo bắt trẻ uống nước giẻ lau, bảo mẫu bạo hành trẻ em trong các trường mầm non, bạo lực trong bệnh viện... 

“Cử tri lo lắng và bày tỏ mong muốn, ước gì đời sống kinh tế vật chất được như ngày nay, còn đạo đức xã hội được như ngày xưa”, đại biểu Nguyễn Hữu Cầu nhấn mạnh và cho rằng, nguyên nhân là do sự xuống cấp của đạo đức, sự buông lỏng kỷ cương, phép nước. “Cử tri kiến nghị Quốc hội, Chính phủ cần có những giải pháp cứng rắn, mạnh mẽ để ngăn chặn, trừng trị, đẩy lùi những vấn đề bức xúc như trên”, đại biểu nhấn mạnh.

Không quan tâm đến văn hóa thì phát triển kinh tế là vô nghĩa

Đại biểu Lưu Thành Công (đoàn Vĩnh Long) thì nêu vấn đề, có ý kiến cử tri cho rằng phát triển kinh tế chưa song hành với văn hóa, Chính phủ cần bình luận về vấn đề này. "Cử tri kiến nghị cần dùng văn hóa để tuyên truyền, giáo dục, xây dựng hình ảnh con người Việt Nam trong thời kỳ hội nhập. Đây là yêu cầu bức xúc, khi những vấn đề đạo đức bị xói mòn, tiềm ẩn nguy cơ với xã hội", đại biểu nhấn mạnh.

“Kinh tế có phát triển đến mấy mà không quan tâm đến văn hóa thì chúng ta tự làm mất chúng ta, việc phát triển kinh tế là vô nghĩa. Nếu làm tốt vấn đề này có thể khắc phục được các vấn đề tiêu cực trong mối quan hệ giữa người với người, bệnh vô cảm, giảm tệ nạn xã hội, việc quản lý Nhà nước dễ dàng hơn”, đại biểu nêu quan điểm.

Cũng đề cập đến lĩnh vực văn hóa, đại biểu Triệu Thế Hùng (đoàn Lâm Đồng) cho rằng đời sống văn hóa của công nhân ở các khu công nghiệp còn đơn điệu, sự tiếp cận, mức hưởng thụ các sản phẩm văn hóa của công nhân còn hạn chế… Để bảo đảm mục tiêu phát triển con người toàn diện, phát triển đời sống vật chất hài hòa với đời sống tinh thần, đại biểu Triệu Thế Hùng đề nghị Chính phủ rà soát, xây dựng các cơ chế, chính sách để phát huy hơn nữa vai trò của công đoàn cơ sở trong bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người công nhân; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để người công nhân được tham tiếp cận các sản phẩm văn hóa, tham gia nhiều hơn các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao.

THẢO NGUYỄN