Ngay sau phần phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội, UBTVQH cho ý kiến về những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau trong dự án Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi), với sự điều hành của Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu. Đa số các ý kiến phát biểu đều cho rằng, do thiếu ba-rem quy định cụ thể trong luật nên việc thỏa thuận bồi thường trách nhiệm của Nhà nước, trong đó có thỏa thuận bồi thường oan, sai trong tố tụng hình sự, thường kéo dài do hai bên khó đạt được thỏa thuận về số tiền thiệt hại.

Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nói, khi xác định thiệt hại để tính ra số tiền bồi thường, có những khoản rất đơn giản, như thiệt hại về thu nhập có thể dùng mức lương cơ sở làm căn cứ. Tuy nhiên, có những khoản rất khó tính, tạo ra sự “tùy nghi”, chẳng hạn như thiệt hại về sức khỏe, danh dự, tinh thần,…

Phó viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao Lê Hữu Thể cũng đồng ý với Chánh án Nguyễn Hòa Bình, khó khăn lớn nhất là căn cứ tính thiệt hại để bồi thường, vì luật quy định chưa rõ. Các vụ việc phải bồi thường thời gian qua kéo dài vì không có ba-rem nên các bên khó thống nhất với nhau. Bởi vậy, ông Thể đề nghị, nếu phần nào quy định “cứng” được thì nên quy định luôn vào luật, phần nào quy định “mềm” thì phải có giới hạn.

Theo Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, cần có sự lượng hóa thiệt hại để tạo thuận lợi cho việc thương lượng bồi thường. Chẳng hạn, nếu người bị oan có lương trước khi bị oan thì lấy mức lương của người đó làm căn cứ, nếu không có lương thì lấy mức lương cơ sở làm căn cứ tính thiệt hại về thu nhập. Khoản bồi thường về tinh thần cần phân loại rõ án nặng làm tinh thần hoảng loạn và án ở mức nhẹ.

Ngoài ra, các đại biểu cũng đồng ý với nguyên tắc, cơ quan nào ra quyết định cuối cùng gây thiệt hại thì cơ quan đó phải đứng ra xin lỗi và bồi thường. Tuy nhiên, riêng trong tố tụng hình sự, sai sót xuyên suốt từ giai đoạn điều tra đến truy tố, xét xử. Do vậy, trách nhiệm của các cơ quan này cần được xử lý rõ ràng để bảo đảm công bằng.

Về nguồn tiền để bồi thường, các đại biểu thống nhất, Nhà nước phải là người đứng ra bồi thường với nguồn tiền được lấy từ ngân sách, bởi cán bộ, công chức là người thay mặt Nhà nước để thực thi công vụ. Tuy nhiên, cán bộ, công chức thi hành công vụ sai dẫn tới thiệt hại phải có trách nhiệm bồi hoàn lại ngân sách Nhà nước.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn đề nghị, mỗi năm, ngân sách Nhà nước thu được khoảng 7.000 tỷ đồng từ việc xử lý các vụ án, nên có thể sử dụng một phần từ khoản tiền này để bồi thường oan, sai do tố tụng hình sự gây ra. Làm như vậy sẽ tránh được luồng quan điểm không đồng tình với việc “lấy tiền thuế của dân để bồi thường cho oan, sai do cán bộ gây ra”.

Cũng trong buổi sáng 9-1, UBTVQH cho ý kiến về các vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của Luật Trợ giúp pháp lý (sửa đổi). Chiều cùng ngày, UBTVQH cho ý kiến về các vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Quản lý ngoại thương, dự án Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Ngày 10-1, UBTVQH tiếp tục làm việc.

CHIẾN THẮNG