Công tác chuẩn bị dự án chưa tốt
Trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng, rất nhiều đại biểu đặt vấn đề về đầu tư công, như: Lý do giải ngân vốn đầu tư công quá chậm trong 5 tháng đầu năm qua làm ảnh hưởng tới tăng trưởng GDP? Hiệu quả đầu tư công? Tại sao những công trình trọng điểm lại thiếu vốn trầm trọng? Đại biểu Nguyễn Văn Thể (Sóc Trăng) thẳng thắn đặt câu hỏi: “Luật đầu tư công và nghị định của Chính phủ, với nhiều thủ tục, dường như đang làm chậm, thậm chí là "rào cản" cho việc thu hút đầu tư, đặc biệt là theo hình thức đối tác công-tư?”. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, thời gian trước, do hệ thống pháp luật chưa được chặt chẽ nên hiệu quả quản lý vốn đầu tư chưa được bảo đảm. Từ đó dẫn đến đầu tư dàn trải, nợ đọng xây dựng cơ bản lớn, các dự án được phê duyệt vượt quá khả năng cấp vốn (trước đây gấp 3 lần so với khả năng thu xếp vốn). Để khắc phục, Quốc hội đã ban hành Luật Đầu tư công với những quy trình chặt chẽ hơn, từ lựa chọn dự án để phê duyệt đến kiểm soát các dự án, tránh dàn trải, nợ đọng trong xây dựng cơ bản. Và đây là năm đầu tiên thực hiện đầu tư công với mục tiêu đưa ra là kiểm soát chặt chẽ các dự án. Theo đó, các quy trình được thiết kế nhiều hơn, chặt chẽ hơn, các cơ quan tham gia sẽ được lồng ghép nhiều hơn. Do vậy, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, “việc thực hiện các thủ tục mới theo luật của các bộ, ngành, địa phương còn lúng túng trong thời gian đầu”. Cùng với đó, công tác chuẩn bị dự án thật sự có vấn đề. Nhiều dự án còn tồn tại những điểm chưa tốt, còn lỏng lẻo, chưa nghiêm trong công tác chuẩn bị. Một số địa phương đôi khi chỉ đưa ra dự án để xin, sau đó về mới lên công tác chuẩn bị chi tiết.
Việc hướng dẫn các bộ, ngành, trong đó có trách nhiệm của Bộ KH-ĐT chưa kịp thời và còn có nhiều cách hiểu khác nhau. Từ nhu cầu lớn và khả năng thu xếp, khả năng cân đối vốn hạn chế và mất cân đối, việc co kéo vốn cũng như điều chỉnh các phương án khác nhau dẫn đến việc giao vốn chậm hơn so với thực tế, từ đó ảnh hưởng đến vấn đề giải ngân, ảnh hưởng đến hiệu quả của dự án. Về trách nhiệm của Bộ KH-ĐT, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng xin nhận trách nhiệm chưa cương quyết, còn nể nang trong việc yêu cầu các bộ, ngành, địa phương thực hiện nghiêm túc các quy định của Luật Đầu tư công cũng như các nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ.
Về giải pháp khắc phục, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng kiến nghị tiếp tục triển khai đồng bộ các chủ trương và định hướng về tái cơ cấu đầu tư. Các cấp, các ngành phải thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về đầu tư công; nâng cao chất lượng quy hoạch. Tăng cường công tác kiểm toán, kiểm tra, thanh tra và giám sát để bảo đảm lựa chọn dự án đầu tư cũng như bố trí vốn phù hợp với tình hình thực tiễn.
Tìm giải pháp thu hút nhiều vốn FDI và các dự án PPP
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) đặt câu hỏi về việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực nông nghiệp thời gian qua hạn chế, khó khăn. Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng giải trình rằng, do điều kiện đất đai của Việt Nam nhỏ lẻ, manh mún, không có nhiều “cánh đồng mẫu lớn” nên chưa thể áp dụng khoa học kỹ thuật.
"Cơ sở hạ tầng hạn chế. Nguồn lực hạn chế. Kết nối hạn chế và thủ tục phức tạp. Lợi thế so sánh của ta chưa hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Chúng ta thu hút chưa đến 1% FDI vào nông nghiệp", Bộ trưởng Bộ KH-ĐT lý giải. Theo bộ trưởng, giải pháp là mở rộng hạn điền, tích tụ ruộng đất lớn hơn. "Phải có quy hoạch vùng nguyên liệu rõ ràng. Phải kết nối được các doanh nghiệp. Phải hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng công nghệ cao. Chúng ta đang sửa quy định để ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó có cả doanh nghiệp nước ngoài để thu hút đầu tư vào nông nghiệp", Bộ trưởng nói. Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh) tranh luận, cho rằng đúng là hạn điền đang là vấn đề, nhưng có thể giải quyết bằng cách phát triển mô hình hợp tác xã. Đại biểu dẫn giải, ở Thái Lan có Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã.
Đại biểu Huỳnh Thanh Cảnh (Bình Thuận) nêu câu hỏi, cần phải thiết kế thủ tục các dự án PPP (đối tác công tư) như thế nào để thu hút nhiều đầu tư hơn, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận thủ tục cho các dự án PPP đang có vấn đề, do đó đang nghiên cứu đề nghị Chính phủ sửa Nghị định 15. "Việc thu hút đầu tư còn chênh lệch giữa các địa phương là do lợi thế cạnh tranh của các địa phương không bằng nhau. Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc thu hút vốn tốt, nhưng một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long hay Tây Bắc thì không thể bằng", Bộ trưởng nói. "Phải tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng, kết nối giao thông từ đường bộ, cảng biển đến các hạ tầng chung. Phải đào tạo nguồn nhân lực, vì nhiều nơi nhân lực không đáp ứng yêu cầu".
Báo cáo, giải trình làm rõ thêm những chất vấn của đại biểu Quốc hội về giải ngân vốn đầu tư công, Phó thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ thẳng thắn thừa nhận, việc giải ngân vốn đầu tư công năm 2016 và 5 tháng đầu năm 2017 tuy có cao hơn cùng kỳ năm trước nhưng vẫn chậm. Tức là vẫn có tình trạng “có tiền mà không tiêu hết được”. Đây là một trong các nguyên nhân làm tăng trưởng kinh tế không đạt kế hoạch, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. “Dù nguyên nhân khách quan, chủ quan, hay xảy ra ở bộ, ngành, địa phương nào, thì đây vẫn thuộc trách nhiệm của Chính phủ”, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ khẳng định, “Chính phủ nhận thức trước Quốc hội và cam kết sẽ chấn chỉnh trong thời gian tới”.
Phó thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình thay mặt Thủ tướng Chính phủ báo cáo và làm rõ thêm những vấn đề thuộc trách nhiệm của Chính phủ. Ảnh: TTXVN
Bảo đảm chất lượng tăng trưởng kinh tế
Báo cáo Quốc hội tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn chiều 15-6, Phó thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình cho biết, Chính phủ đã thảo luận kỹ và quyết nghị nhiều giải pháp bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế, đồng thời, nhất quán quan điểm không tăng trưởng bằng mọi giá, tăng trưởng phải gắn với ổn định vĩ mô, bảo đảm chất lượng và phát triển bền vững, bảo đảm cuộc sống của nhân dân. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng khẩn trương hoàn thiện, phê duyệt và tổ chức thực hiện hiệu quả Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu giai đoạn 2016-2020; thực hiện nghiêm Nghị quyết của Quốc hội về hỗ trợ cơ cấu lại các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu sau khi được thông qua.
Theo Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Chính phủ đang tập trung triển khai thực hiện quyết liệt, hiệu quả Đề án cơ cấu lại DNNN giai đoạn 2016-2020, trong đó, hoàn thành cổ phần hóa 137 doanh nghiệp, phấn đấu đến hết năm 2020 Nhà nước chỉ giữ 100% vốn tại 103 doanh nghiệp. Thực hiện đúng kế hoạch, tiến độ sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước, bảo đảm đáp ứng tối thiểu 250.000 tỷ đồng cho kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020 theo Nghị quyết của Quốc hội. Không để xảy ra tiêu cực, lợi ích nhóm, thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước.
Phó thủ tướng cũng nhấn mạnh, sẽ rà soát, xử lý dứt điểm tồn tại, yếu kém của DNNN và doanh nghiệp có vốn Nhà nước, kiên quyết xử lý các doanh nghiệp, dự án thua lỗ, không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp theo cơ chế thị trường. Tập trung xử lý dứt điểm 12 dự án thua lỗ, thất thoát lớn và tiếp tục rà soát đối với các dự án, doanh nghiệp khác; có giải pháp phù hợp xử lý về tài chính theo nguyên tắc thị trường, không sử dụng nguồn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước. Làm rõ hơn vấn đề này khi trả lời chất vấn của đại biểu Trần Văn Tiến (đoàn Vĩnh Phúc), Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cho biết, Chính phủ đã công khai, minh bạch, rõ ràng thông tin đối với các dự án thua lỗ, thất thoát. Nguyên tắc xử lý là theo cơ chế thị trường, không dùng ngân sách Nhà nước để trả nợ và sẽ xử lý nghiêm vi phạm của tổ chức, cá nhân, những người chịu trách nhiệm trực tiếp. Chính phủ cũng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát các dự án không hiệu quả, thua lỗ, “đắp chiếu” và có báo cáo cụ thể với Chính phủ.
Liên quan đến chất vấn của đại biểu Trần Văn Minh (Quảng Ninh) về tốc độ tăng trưởng GDP không đạt kế hoạch, bội chi cao hơn dự toán, tín dụng tăng trưởng cao nhưng tăng trưởng GDP liên tục giảm, Phó thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ cho biết, mối quan hệ giữa GDP và chi ngân sách có liên quan đến nhau nhưng không giống nhau. Quý I-2017, GDP tăng trưởng thấp nhưng thu ngân sách đạt cao. Đối với bội chi ngân sách Nhà nước, có nguyên nhân từ việc địa phương thu thấp hơn kế hoạch nhưng vẫn chi theo dự toán đã được duyệt. Do vậy, để hạn chế bội chi ngân sách Nhà nước, phải triệt để tiết kiệm, chỉ vay trong khả năng trả nợ, khi thu không đạt dự toán phải chủ động đề xuất để giảm chi tương ứng. Cũng theo Phó thủ tướng Vương Đình Huệ, chất lượng tăng trưởng kinh tế đã được nâng lên. Có thời gian nước ta để tăng trưởng GDP 7%/năm, thì tăng trưởng tín dụng lên đến 33%/năm, cá biệt có năm tăng 50%. Hiện nay, tín dụng chỉ tăng khoảng 16-18%/năm nhưng tăng trưởng đạt hơn 6%. Tinh thần chỉ đạo của Chính phủ là bảo đảm tăng trưởng tín dụng ở mức 18% và đặc biệt coi trọng chất lượng tăng trưởng, kiểm soát chặt chẽ cơ cấu tín dụng. Dẫn vốn vào những ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế như công nghiệp, nông nghiệp, kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào thị trường vốn, bất động sản...
Xóa bỏ tư duy nhiệm kỳ, tăng cường kỷ cương, kỷ luật
Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) về giải pháp để xóa bỏ tư duy nhiệm kỳ gây lãng phí nguồn lực, đầu tư kém hiệu quả, Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cho rằng, tư duy nhiệm kỳ có nhiều biểu hiện tinh vi, có thể vì lợi ích nhóm, lợi ích cá nhân. Với tinh thần của Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động, phục vụ nhân dân, đòi hỏi khi người được bầu, được bổ nhiệm, phê chuẩn vào các vị trí công tác phải là những người đáp ứng được các tiêu chuẩn, có đầy đủ chuẩn mực và khi thực thi công vụ thì phải thực hiện đúng theo tinh thần trên. Tuy nhiên, vẫn có những cán bộ không xứng đáng, có thể do khâu quy hoạch, đào tạo, rèn luyện, đánh giá cán bộ, bầu, bổ nhiệm chưa chính xác. Do vậy, đòi hỏi công tác tổ chức cán bộ phải làm theo đúng quy định về việc lựa chọn người xứng đáng để bầu, bổ nhiệm, phê chuẩn vào các vị trí công tác. Phải tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện trong quá trình thực thi nhiệm vụ chính trị, thực thi công vụ không đúng theo nghị quyết, chương trình, kế hoạch.
Đối với sai phạm của lãnh đạo một số địa phương khi bổ nhiệm người nhà vào vị trí ở đơn vị do mình phụ trách, Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cho biết, Thủ tướng đã giao Bộ Nội vụ kiểm tra sự việc và tiến hành thanh tra công vụ. Bộ Nội vụ đã rà soát tại 11 địa phương, qua đó phát hiện sai phạm trong bổ nhiệm cán bộ, công chức. Thủ tướng đã yêu cầu xử lý nghiêm, thu hồi các quyết định trái pháp luật, thu hồi chức vụ, chấm dứt hợp đồng đối với các trường hợp sai phạm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý đối với tổ chức, cá nhân vi phạm.
Phó thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cũng làm rõ nhiều vấn đề mà Quốc hội, cử tri quan tâm như giải pháp đối với những vụ việc khiếu nại, tố cáo đông người; giải quyết ùn tắc giao thông ở các thành phố lớn; đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông cho Đồng bằng sông Cửu Long; xử lý các dự án dở dang, đình hoãn để tránh lãng phí...
Kết luận phần chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đánh giá, qua hoạt động chất vấn cho thấy, những nhóm vấn đề được Quốc hội lựa chọn là xác đáng, phù hợp với thực tế, được cử tri, dư luận cả nước quan tâm, đánh giá cao. Đại biểu Quốc hội thể hiện tâm huyết, tinh thần làm việc nghiêm túc, trách nhiệm, tích cực tranh luận để làm rõ thêm những hạn chế, yếu kém, xác định trách nhiệm và có giải pháp khắc phục. Các thành viên Chính phủ cũng đã nắm chắc chức năng, nhiệm vụ, thực trạng, ngành, lĩnh vực phụ trách, nghiêm túc trả lời đầy đủ, giải trình làm rõ nhiều vấn đề đại biểu nêu; thẳng thắn nhận trách nhiệm và có giải pháp, quyết tâm làm chuyển biến tình hình trong thời gian tới. Quốc hội ghi nhận sự nghiêm túc, cầu thị, tinh thần trách nhiệm của các thành viên Chính phủ trong việc trả lời chất vấn. Mặc dù nhiệm kỳ mới chưa đầy 1 năm, trong bối cảnh tình hình còn nhiều khó khăn, thách thức, cùng với những khó khăn nội tại của nền kinh tế, nhưng tập thể Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các phó thủ tướng, các bộ trưởng, trưởng ngành đã hết sức cố gắng, nỗ lực chỉ đạo, điều hành khắc phục những hạn chế, yếu kém, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để ổn định và thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân.
QUANG PHƯƠNG - MẠNH HƯNG