Báo Quân đội nhân dân trân trọng giới thiệu bài phát biểu tại hội thảo của đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Đồng chí Lương Khánh Thiện-người chiến sĩ cộng sản kiên trung, đã hy sinh trọn đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đồng chí là hình tượng cao cả, đẹp đẽ của người cộng sản Việt Nam: Yêu nước, sáng tạo, anh hùng bất khuất, mãi mãi là niềm tự hào của Đảng và dân tộc ta.
Đồng chí Lương Khánh Thiện sinh ngày 13-10-1903, trong một gia đình nhà nho nghèo tại làng Mễ Tràng, xã Mễ Tràng, huyện Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, nay thuộc phường Liêm Chính, TP Phủ Lý, tỉnh Hà Nam. Cuộc đời của đồng chí tuy ngắn ngủi, nhưng đã có những cống hiến vô cùng to lớn cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân. Hoạt động và cống hiến của đồng chí Lương Khánh Thiện được thể hiện rất sáng tạo, trải rộng trên nhiều lĩnh vực và nhiều địa bàn khác nhau.
Thứ nhất, đồng chí Lương Khánh Thiện là tấm gương sáng ngời về tinh thần yêu nước, sự cống hiến và hy sinh cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc.
Sinh ra trên vùng đất có bề dày lịch sử và truyền thống cách mạng, thấu hiểu nỗi khổ cực của người dân mất nước, đồng chí Lương Khánh Thiện đã sớm hình thành tinh thần yêu nước, thương dân, ý chí đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.
Ngay từ khi còn là học sinh của Trường Kỹ nghệ thực hành Hải Phòng, đồng chí đã tích cực tham gia cuộc đấu tranh đòi nhà cầm quyền thực dân phải trả tự do cho cụ Phan Bội Châu và đòi để tang cụ Phan Châu Trinh. Trưởng thành từ những phong trào đấu tranh yêu nước đó, đồng chí Lương Khánh Thiện đã sớm giác ngộ cách mạng, trở thành người cộng sản. Năm 1927, đồng chí được kết nạp vào Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và đã trực tiếp lãnh đạo tổ chức nhiều cuộc đấu tranh của công nhân đòi tăng lương, giảm giờ làm, cải thiện điều kiện lao động. Tháng 4-1929, đồng chí được kết nạp vào Chi bộ cộng sản ở Hải Phòng và được phân công phụ trách phong trào công nhân nhà máy chai ở Hải Phòng.
Do hoạt động cách mạng hết sức tích cực, đồng chí Lương Khánh Thiện đã bị cơ quan mật thám Pháp ngày đêm theo dõi. Tháng 6-1929, đồng chí bị địch bắt. Ngày 29-1-1931, phiên tòa đề hình tỉnh Kiến An đã xử đồng chí mức án khổ sai chung thân và đưa đi đày biệt xứ ở Nhà tù Côn Đảo. Tháng 9-1936, được trả tự do sau khi Chính phủ Mặt trận nhân dân Pháp lên cầm quyền, đồng chí Lương Khánh Thiện tiếp tục tích cực tham gia hoạt động cách mạng.
Cuối tháng 9, đầu tháng 10-1940, đồng chí Lương Khánh Thiện được điều động về làm Bí thư khu B, gồm Hải Phòng, Kiến An, Quảng Yên, Hòn Gai, Hải Dương, trực tiếp phụ trách Thành ủy Hải Phòng. Tháng 1-1941, trên đường công tác, đồng chí bị mật thám Pháp bắt, đưa về giam giữ tại Nhà tù Hỏa Lò, Hà Nội. Biết đồng chí là lãnh đạo cao cấp của Đảng, kẻ địch dùng đủ mọi thủ đoạn, đòn roi tra tấn, nhưng không thể khuất phục được khí tiết của người cộng sản kiên cường. Tòa án thực dân Pháp đã kết án tử hình và đưa đồng chí đi xử bắn tại trường bắn Kiến An, TP Hải Phòng vào hồi 4 giờ 30 phút ngày 1-9-1941. Hy sinh lúc 38 tuổi đời, song những cống hiến to lớn của đồng chí Lương Khánh Thiện cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam vẫn luôn còn mãi, được các thế hệ đi sau kế thừa, phát huy và khắc ghi trong lòng dân tộc Việt Nam.
Thứ hai, đồng chí Lương Khánh Thiện là tấm gương tiêu biểu về tinh thần tự học tập, tự rèn luyện và phấn đấu trưởng thành của người cộng sản.
Tham gia hoạt động cách mạng từ khi còn là học sinh, chưa hề được trang bị lý luận và phương pháp cách mạng, nhưng với tinh thần tự học, tự rèn luyện trong thực tiễn, đồng chí Lương Khánh Thiện đã trở thành người lãnh đạo có năng lực, uy tín và sáng tạo của Đảng.
Thực hiện chủ trương “vô sản hóa”, vừa học, vừa làm, đồng chí Lương Khánh Thiện đã tự rèn luyện tác phong sâu sát thực tiễn, hòa mình với quần chúng. Bất kỳ ở đâu, dù với những người công nhân nhà máy tơ, nhà máy chai ở Hải Phòng, hay với công nhân nhà máy sợi ở Nam Định, đồng chí luôn là người cán bộ gần gũi, được quần chúng tin yêu và cảm phục. Với bản tính cởi mở, nói đi đôi với làm, đồng chí đã thuyết phục, tập hợp quần chúng và trở thành tấm gương của quần chúng về tinh thần yêu nước và ý chí cách mạng. Vì vậy, những cơ sở cách mạng do đồng chí xây dựng dù bị kẻ địch khủng bố, đàn áp ác liệt, nhưng không bao giờ bị dập tắt.
Trong những năm tháng bị địch bắt và đưa đi đày ải, giam cầm tại Nhà tù Côn Đảo, đồng chí Lương Khánh Thiện cùng với những người cộng sản đã thực hiện tinh thần “biến nhà tù thành trường học cách mạng”. Chính tại nơi bị coi là "địa ngục trần gian", đồng chí Lương Khánh Thiện được học tập, nghiên cứu sâu sắc hơn lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin. Qua trao đổi với các đồng chí am hiểu về lý luận cách mạng, với tinh thần học hỏi, đồng chí Lương Khánh Thiện đã tiếp thu những vấn đề cơ bản về lý luận cách mạng của Chủ nghĩa Mác-Lênin, nghiền ngẫm, soi rọi và rút ra những bài học từ quá trình hoạt động thực tiễn của mình. Đó là những kiến thức lý luận bổ ích, giúp cho đồng chí sau khi được ra tù vận dụng vào hoạt động thực tiễn cách mạng một cách hiệu quả, sáng tạo.
Thứ ba, đồng chí Lương Khánh Thiện là người lãnh đạo tài năng, sáng tạo của Đảng và cách mạng Việt Nam.
Sau khi ra khỏi Nhà tù Côn Đảo, cuối năm 1936, đồng chí Lương Khánh Thiện cùng với một số cựu tù chính trị thành lập ra “Ủy ban sáng kiến”, thực chất là tái lập Xứ ủy Bắc Kỳ tại Hà Nội. Tháng 3-1937, tại Hội nghị Xứ ủy lâm thời, đồng chí Lương Khánh Thiện được bầu vào Thường vụ Xứ ủy; được cử làm Bí thư lâm thời Xứ ủy Bắc Kỳ, kiêm Bí thư Thành ủy Hà Nội. Trên cương vị Bí thư lâm thời Xứ ủy, đồng chí đã lãnh đạo khôi phục, củng cố, xây dựng nhiều cơ sở cách mạng, lập lại các tổ chức cơ sở Đảng và phát động phong trào đấu tranh sôi nổi ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là ở các thành phố lớn, như: Hà Nội, Hải phòng, Hải Dương, Quảng Ninh, Nam Định… góp phần tạo nên cao trào đấu tranh dân chủ giai đoạn 1936-1939.
Cũng trong giai đoạn này, đồng chí đã chỉ đạo Xứ ủy Bắc Kỳ đẩy mạnh công tác công vận, nông vận và phát triển đảng viên mới, làm cho phong trào cách mạng được triển khai rộng khắp trong các nhà máy, các vùng nông thôn; số lượng đảng viên tăng lên, lực lượng của Đảng lan rộng trên các địa bàn trọng yếu. Nhiều hình thức tổ chức và đấu tranh cách mạng chưa từng có ở giai đoạn trước đã xuất hiện, như: Lập hội tương tế, hội ái hữu… với phương thức hoạt động hết sức linh hoạt, từ bí mật cho đến bán công khai và công khai, hợp pháp và bán hợp pháp; vận động các cuộc biểu tình quần chúng, đưa đơn dân nguyện đòi cải cách dân chủ, dân sinh; liên kết với phân bộ Đảng Xã hội Pháp ở Bắc Kỳ tổ chức nhiều cuộc nói chuyện… tạo nên khí thế cách mạng rất sôi nổi, làm cho uy tín và ảnh hưởng của Đảng trong quần chúng tăng lên.
Tháng 9-1939, Chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ, thực dân Pháp ở Đông Dương trở mặt, đàn áp phong trào cách mạng. Dự báo tình hình cách mạng sẽ có bước chuyển quan trọng, lãnh đạo Đảng đã phân công đồng chí Lương Khánh Thiện lên Phú Thọ chuẩn bị địa bàn, xây dựng cơ sở cho Đảng rút vào hoạt động bí mật. Dưới sự chỉ đạo của đồng chí, chi bộ Cát Trù và nhiều chi bộ đảng, cơ sở cách mạng ở các huyện: Yên Lập, Cẩm Khê, Phù Ninh, Lâm Thao và thị xã Phú Thọ được thành lập. Trên cơ sở đó, thay mặt Xứ ủy Bắc Kỳ, đồng chí ra quyết định thành lập Ban Cán sự Đảng tỉnh Phú Thọ. Đây là bước chuẩn bị quan trọng về địa bàn hoạt động của Đảng, bảo đảm an toàn lực lượng khi Đảng ta rút vào hoạt động bí mật, đồng thời làm tiền đề cho Đảng xây dựng An toàn khu và căn cứ địa cho Tổng khởi nghĩa sau này.
Với nhiều hoạt động tích cực, sâu sát và sáng tạo trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đồng chí Lương Khánh Thiện đã có đóng góp quan trọng cho phong trào cách mạng Bắc Kỳ, tạo bước phát triển mạnh mẽ, thống nhất cho phong trào cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng; đồng thời chuẩn bị tốt lực lượng cho những biến chuyển của tình hình cách mạng trong giai đoạn mới.
Thứ tư, đồng chí Lương Khánh Thiện với quê hương Hà Nam.
Đồng chí Lương Khánh Thiện là người con của đất Hà Nam-vùng đất có bề dày truyền thống yêu nước, vùng đất hiếu học và khoa bảng, gắn liền với tên tuổi của nhiều danh nhân lịch sử văn hóa và cách mạng, như: Lê Hoàn, Trần Bình Trọng, Đinh Công Tráng, Nguyễn Khuyến, Nguyễn Hữu Tiến, Nam Cao, Hoàng Tùng…
Truyền thống yêu nước, hiếu học của quê hương, gia đình là nền tảng hình thành nhân cách, phẩm chất đạo đức cách mạng của đồng chí Lương Khánh Thiện: Một người không màng danh lợi; luôn nỗ lực tu dưỡng, rèn luyện bản thân; yêu nước, yêu quê hương tha thiết; rất mực thương yêu đồng chí, đồng bào; suốt đời phấn đấu hy sinh vì lợi ích của dân tộc và hạnh phúc của nhân dân.
Quê hương Hà Nam tự hào vì đã sinh ra những người cộng sản kiên trung, mẫu mực như đồng chí Lương Khánh Thiện-tấm gương ngời sáng đã làm rạng rỡ non sông, đất nước, mang lại vinh quang cho Đảng ta, cho dân tộc ta. Phát huy truyền thống yêu nước của quê hương, noi gương các nhà lãnh đạo cách mạng tiền bối của Đảng và dân tộc, Đảng bộ và nhân dân Hà Nam đã có nhiều đổi mới, sáng tạo, phát huy mọi nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội để thực hiện tốt chủ trương phát triển kinh tế-xã hội là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt.
Kỷ niệm 115 năm Ngày sinh của đồng chí Lương Khánh Thiện là dịp để chúng ta đẩy mạnh hơn nữa việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, phấn đấu lao động và học tập hết mình; học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chúng ta càng có thêm tinh thần và ý chí để kế thừa và phát huy những giá trị cao đẹp của các thế hệ đi trước để lại, tiếp tục truyền cảm hứng và trách nhiệm cho các thế hệ hôm nay, mai sau tiên phong và đóng góp có hiệu quả cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
NGUYỄN XUÂN THẮNG, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh