Nhận thức sâu sắc điều đó, những năm qua, Đảng ta đã bền bỉ kiến tạo, vun trồng, bồi đắp để không ngừng làm giàu những giá trị đạo đức cao đẹp trong Đảng.

Từ lời Bác dạy

Là người sáng lập và rèn luyện Đảng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm xây dựng Đảng về đạo đức. Xây dựng Đảng về đạo đức là tư tưởng nhất quán của Người ngay từ khi thành lập Đảng, có giá trị hiện thực trong suốt quá trình đấu tranh cách mạng của Đảng. Trong tác phẩm Đường kách mệnh, Người đã nêu 23 điểm về tư cách người cách mạng để giáo dục những chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi tìm hiểu về chủ nghĩa Mác-Lênin. Tổng kết 30 năm lịch sử Đảng, bên cạnh việc khẳng định “30 năm lịch sử Đảng là một kho lịch sử bằng vàng”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã yêu cầu Đảng phải thực sự trở thành “là đạo đức, là văn minh”. Trước lúc đi xa, trong Di chúc thiêng liêng, Người căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư”.

Cách nay 20 năm, khi ban hành Nghị quyết Trung ương 6 (lần thứ 2, khóa VIII) “Về một số vấn đề cơ bản và cấp bách trong xây dựng Đảng hiện nay”, vấn đề đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên (CB, ĐV) được Đảng ta nêu ra là 1 trong 10 vấn đề cơ bản, cấp bách cần phải giải quyết. Nghị quyết này nêu rõ, phải tăng cường giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống của CB, ĐV; yêu cầu các tổ chức đảng phải thường xuyên giáo dục, quản lý, kiểm tra CB, ĐV về đạo đức, lối sống; đồng thời đòi hỏi mỗi CB, ĐV phải tự giác rèn luyện đạo đức, lối sống cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, gương mẫu giữ gìn phẩm chất người chiến sĩ cộng sản.

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, nhất là từ khi nước ta tiến hành công cuộc đổi mới, chuyển đổi mô hình từ kinh tế bao cấp sang mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), mở cửa hội nhập với thế giới, bên cạnh những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử về phát triển kinh tế-xã hội, cải thiện đời sống nhân dân, chúng ta cũng đứng trước thực trạng là môi trường văn hóa bị đe dọa, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ CB, ĐV bị suy thoái nghiêm trọng. Vì vậy, Đảng ta ngày càng chú trọng xây dựng nền tảng đạo đức trong Đảng, làm cho các giá trị đạo đức cách mạng thấm sâu vào tư tưởng và hành động, thái độ và hành vi, suy nghĩ và việc làm của mỗi CB, ĐV. 1 trong 6 nhiệm vụ được xác định tại Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước” đã nhấn mạnh: “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan Nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”. Theo chuyên gia nghiên cứu lý luận, GS, TS Hoàng Chí Bảo: Xây dựng văn hóa trong Đảng thực chất là xác lập, kiến tạo yếu tố đạo đức trong Đảng, bảo đảm cho Đảng luôn đủ sự tỉnh táo, anh minh, trở thành lực lượng quang minh chính đại để dẫn dắt toàn xã hội đi theo những mục tiêu, lý tưởng cao đẹp của Đảng đã đề ra; đồng thời để Đảng không rơi vào tình trạng quan liêu, tha hóa, nhất là trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền ở nước ta.

Đến nhận thức về “trụ cột thứ tư” trong xây dựng Đảng

Tuy nhiên, có một thực tế là trước đây, khi nói đến các yếu tố cấu thành sức mạnh tổng hợp của Đảng, chúng ta thường quan tâm đến ba yếu tố cốt lõi là chính trị, tư tưởng, tổ chức. Từ Đại hội XI trở về trước, trong các văn kiện đại hội thường nhấn mạnh đến việc xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, nhưng thực tế trong các nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, bao giờ cũng xác định các nội dung, giải pháp về giáo dục đạo đức, lối sống cho CB, ĐV.

Đề cập đến vấn đề này, GS, TS Hoàng Chí Bảo cho rằng: “Trong một thời gian dài, nhận thức của chúng ta về nội dung xây dựng Đảng thường chỉ giới hạn ở quan điểm: Xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức. Nêu lên và nhấn mạnh vào ba mặt đó của xây dựng Đảng, trong quan niệm của chúng ta, vấn đề đạo đức và văn hóa đặt trong lĩnh vực xây dựng Đảng về tư tưởng, nhất là khi nói tới xây dựng Đảng về tư tưởng đã mặc định bao trùm cả đạo đức trong đó. Xét về mặt lý luận, nói đạo đức ở trong tư tưởng và xây dựng Đảng về tư tưởng là đã bao hàm xây dựng Đảng về đạo đức thì đây mới chỉ là ý thức đạo đức, nhận thức xây dựng Đảng về đạo đức chưa trở thành một nội dung độc lập, có quan hệ với tất cả các lĩnh vực khác trong xây dựng Đảng”.

Đến Đại hội XII của Đảng, Đảng ta đã có một quan điểm mới trong xây dựng Đảng về đạo đức. Theo PGS, TS Phạm Minh Chính, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương: Văn kiện Đại hội XII của Đảng bổ sung nội dung xây dựng Đảng về đạo đức là vấn đề đặc biệt quan trọng trong tình hình hiện nay, khi tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn còn nghiêm trọng, với những biểu hiện ngày càng tinh vi, phức tạp; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận CB, ĐV chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn. Vì vậy, Đại hội XII nhấn mạnh phải “Tăng cường rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng” cho CB, ĐV, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng ta trong đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cục bộ, bè phái, lợi ích nhóm, nói không đi đôi với làm; đồng thời, tiếp tục khẳng định quan điểm của Đảng về xây dựng đội ngũ cán bộ của hệ thống chính trị là “coi trọng cả đức và tài, trong đó đức là gốc” để xây dựng “Đảng ta là đạo đức, là văn minh” như Bác Hồ đã nói.

Nói cách khác, “chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức” là bốn trụ cột, bốn nội dung cốt lõi mà nếu xem nhẹ, hạ thấp, bỏ qua bất cứ một yếu tố căn cốt nào trong công tác xây dựng Đảng thì khó có thể bảo đảm cho sự trong sạch, vững mạnh của Đảng.

Nghiêm khắc “gột rửa, chữa trị” để xây dựng đạo đức

Cụ thể hóa chủ trương xây dựng Đảng về đạo đức, những năm gần đây, Đảng ta đã có những động thái kịp thời, quyết liệt để “xốc lại” tinh thần đạo đức trong Đảng, kiên quyết cắt bỏ những ung nhọt làm mọt ruỗng đạo đức cách mạng của Đảng.

Với việc ban hành Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”, lần đầu tiên trong lịch sử, Đảng ta đã nhận diện, “vạch mặt chỉ tên” 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của CB, ĐV và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng. Khi vạch ra những “gót chân A-sin” này trong Đảng, một mặt Đảng ta thể hiện tinh thần tự chỉ trích, tự phê phán, tự phản tỉnh rất nghiêm khắc đối với chính mình; mặt khác nói lên ý chí quyết tâm ngăn chặn, đẩy lùi và loại bỏ tất cả những triệu chứng, vi rút độc hại có thể làm lung lay vị trí, sức mạnh cầm quyền và cả uy danh, uy lực lãnh đạo của Đảng trong xã hội. Thiếu tướng, PGS, TS Nguyễn Bá Dương, Viện trưởng Viện Xã hội nhân văn quân sự (Bộ Quốc phòng) cho rằng, nếu không thực tâm yêu nước thương dân, nếu không đề cao trách nhiệm với xã hội, nếu không có chí tiến thủ mạnh mẽ, thì Đảng sẽ không tự “vạch áo cho người xem lưng” như thế. Bản chất, bản lĩnh cách mạng của Đảng không chỉ thể hiện sự vững vàng chèo lái đất nước trước những “sóng to gió cả” của thời cuộc, mà còn thể hiện ở tinh thần nhìn nhận, thấy rõ và công khai tự phê bình về những hạn chế, khuyết điểm, yếu kém trong nội bộ Đảng để tìm cách khắc phục, góp phần lấy lại niềm tin trong nhân dân.

Bớt đi sự hô hào, giảm thiểu những khẩu hiệu chung chung, xây dựng Đảng về đạo đức phải thông qua và thể hiện bằng những quy định, chế tài cụ thể, đã được Đảng ta ngày càng coi trọng. Vào cuối năm 2016, khi cả xã hội đang náo nức chuẩn bị đón Tết Đinh Dậu 2017, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 55-QĐ/TW ngày 19-12-2016 “Về một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên”. Với việc nghiêm cấm CB, ĐV ăn uống, tiệc tùng xa hoa, lãng phí; cấm lợi dụng lên chức, lên quyền để tặng, nhận quà với động cơ vụ lợi; cấm tổ chức cưới hỏi, ma chay, giỗ, Tết, sinh nhật linh đình; không “trải thảm đỏ”, đón tiếp khách phô trương… quy định này được ví như “Những việc cần làm ngay” để phòng chống, ngăn ngừa sự tha hóa về đạo đức, lối sống của CB, ĐV.

Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XI của Đảng đến nay, ngoài hai nghị quyết chuyên đề về xây dựng chỉnh đốn Đảng, Đảng ta đã ban hành, triển khai những quy định cụ thể, có ảnh hưởng trực tiếp đến việc nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi đạo đức, lối sống của CB, ĐV. Đó là: Quy định số 47-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ngày 1-11-2011 “Về những điều đảng viên không được làm”; Quy định số 101-QĐ/TW của Ban Bí thư ngày 7-6-2012 “Về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp”; Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị ngày 15-5-2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”... 

Đặc biệt, thời gian gần đây, dư luận rất quan tâm và đánh giá cao khi Đảng ta ban hành nhiều quy định liên quan đến việc củng cố, xây dựng đạo đức, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong Đảng. Đó là Quy định số 85-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ngày 23-5-2017 “Về kiểm tra, giám sát việc kê khai tài sản của cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý”; Quy định số 102-QĐ/TW ngày 15-11-2017 của Bộ Chính trị “Về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm”; và mới đây là Quy định số 109-QĐ/TW ngày 3-1-2018 của Ban Bí thư “Về công tác kiểm tra của tổ chức đảng đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên”.

Theo ông Hà Hữu Đức, nguyên Phó vụ trưởng Vụ nghiên cứu (Ủy ban Kiểm tra Trung ương), việc Đảng ta ban hành các quy định về kê khai tài sản của cán bộ cao cấp; đề ra nguyên tắc kỷ luật “Tất cả đảng viên đều bình đẳng trước kỷ luật của Đảng; đảng viên ở bất cứ cương vị nào, nếu vi phạm kỷ luật của Đảng đều phải được xem xét, xử lý kỷ luật nghiêm minh, kịp thời”; cũng như tăng cường công tác giám sát, kiểm tra việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của CB, ĐV, cho thấy tính cấp thiết của vấn đề xây dựng Đảng về đạo đức đã được coi trọng và đang được hiện thực hóa trong cuộc sống. Những quy định này không chỉ nhằm siết chặt đội ngũ, tăng cường kỷ luật trong Đảng, mà còn góp phần bịt những kẽ hở để ngăn ngừa CB, ĐV rơi vào sự tha hóa, biến chất, làm ô danh nhân cách người cộng sản.

Trong 8 năm qua (2010-2017), cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp trong toàn Đảng đã xử lý kỷ luật hơn 96.000 đảng viên vi phạm. Đáng nói nhất là từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII (tháng 1-2016) đến nay, Đảng ta đã xử lý kỷ luật gần 30 cán bộ cao cấp từ hình thức khiển trách trở lên. Theo đại diện lãnh đạo Vụ Đảng viên (Ban Tổ chức Trung ương), tỷ lệ đảng viên vi phạm phải xử lý kỷ luật chỉ chiếm khoảng 2% trong tổng số 4,6 triệu đảng viên trong toàn Đảng, nhưng điều đó nói lên Đảng ta đã và đang nỗ lực quyết tâm làm trong sạch đội ngũ, lấy lại sự liêm chính trong bộ máy Đảng, kiên quyết tẩy trừ những thói hư tật xấu, những hành vi, việc làm gây tổn hại đến thanh danh, đạo đức cách mạng của Đảng.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhắc nhở: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Thấm thía lời dạy của Bác Hồ, việc Đảng ta ngày càng chú trọng chăm lo xây dựng Đảng về đạo đức cũng không ngoài mục đích giữ gìn truyền thống vẻ vang, thành quả vĩ đại, lòng dạ trong sáng của một Đảng có bề dày lịch sử 88 năm, từ đó giữ trọn niềm tin yêu của nhân dân dành cho Đảng, góp phần làm cho Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với sứ mệnh lịch sử được nhân dân giao phó.

 CÔNG MINH, KIM NGỌC, NGUYÊN MINH, HOÀNG TIẾN, TẤN TUÂN, VĂN HẢI, HỒNG HẢI

(còn nữa)