Sông Đuống, đoạn chảy qua xã Đông Hội là đoạn sông lớn, một nửa bờ thuộc địa phận xã Đông Hội, nửa bên kia thuộc phường Ngọc Thụy, quận Long Biên. Lợi dụng điều đó, nhiều tàu, thuyền thường tập trung tại đây để hút cát trái phép. Theo phản ảnh của người dân địa phương, tình trạng khai thác cát trái phép bắt đầu xuất hiện từ năm 2000, khi các cơ quan chức năng ngăn chặn thì tạm lắng xuống. Song, từ năm 2016 trở lại đây lại tiếp diễn và có dấu hiệu ngày càng rầm rộ hơn. Vào mỗi đêm, tiếng gầm rú của động cơ khai thác cát trở thành nỗi ám ảnh đối với người dân. Ngay trước và sau Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019, hoạt động hút cát trái phép của các đối tượng vẫn tiếp diễn.

Bà Nguyễn Thị Thể, Bí thư Chi bộ thôn Đông Ngàn, xã Đông Hội chia sẻ: "Tình trạng khai thác cát trên sông Đuống đoạn chảy qua địa phương chúng tôi chỉ tạm thời lắng xuống một thời gian. Từ năm 2016, các tàu hút cát trái phép quay trở lại và đặc biệt cuối năm 2018, đầu năm 2019 diễn ra thường xuyên, liên tục. Lúc đầu họ hút cát cả ngày lẫn đêm, nhưng khi bị người dân phản đối, xua đuổi, họ chuyển sang hút cát từ 12 giờ đêm đến khoảng 5 giờ sáng. Nhà tôi trước đây cách bờ sông khoảng 200m, thế nhưng giờ chỉ còn cách chưa đầy 30m. Với tình trạng sạt lở như hiện nay, chắc không bao lâu nữa nhà tôi cũng sẽ trôi theo con nước".

leftcenterrightdel
Dọc bờ sông Đuống, đoạn chảy qua xã Đông Hội, huyện Đông Anh bị sạt lở nghiêm trọng.

Đây cũng là điều lo ngại của hơn 600 hộ dân thôn Đông Ngàn khi mà gần như đêm nào cũng có từ 3 đến 5 chiếc tàu xếp hàng để hút cát. Theo quan sát của chúng tôi, dọc bờ sông Đuống đoạn chảy qua xã Đông Hội liên tục là những điểm sạt lở, nhiều đoạn như hàm ếch. Những rặng tre chống xói lở bờ sông được trồng từ vài chục năm trước, nay cũng bị trôi xuống lòng sông.

Chỉ về bờ bên kia, ông Phạm Ngọc Hội, Trưởng thôn Đông Ngàn bức xúc: "Trước đây, khoảng cách giữa hai bờ khá gần, nhưng do bị sạt lở nên khoảng cách ngày càng rộng. Mỗi khi có các tàu đến hút cát, người dân trong thôn phải ra tận bờ sông hò hét để xua đuổi. Nhưng biện pháp này cũng không có tác dụng, bởi với khoảng cách xa như vậy chúng tôi không thể làm gì được họ. Tháng 11 và 12-2018 tôi đã hai lần gửi báo cáo đến UBND xã Đông Hội đề nghị các cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý, nhưng tình trạng này vẫn tiếp diễn. Điều mong muốn lớn nhất của người dân chúng tôi là các cấp chính quyền sớm có biện pháp chấm dứt tình trạng trên. Bên cạnh đó, sớm triển khai xây dựng kè tại khu vực bờ sông để chống tình trạng sạt lở, bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho người dân".

Có thể thấy rằng, chính hoạt động khai thác cát trái phép đã làm ảnh hưởng đến dòng chảy tự nhiên, dẫn đến hàng chục héc-ta đất trồng trọt, chăn nuôi của người dân xã Đông Hội bị cuốn trôi. Mặc dù người dân đã nhiều lần phản ánh tới các cơ quan chức năng nhưng tình trạng này không được xử lý dứt điểm. Trao đổi với chúng tôi, ông Đặng Xuân Thiện, Chủ tịch UBND xã Đông Hội khẳng định: "Việc các tàu hút cát trái phép gây sạt lở đất là đúng với những gì người dân phản ảnh. Sau khi nhận được kiến nghị của người dân, chúng tôi đã thành lập tổ công tác xuống địa bàn kiểm tra, đánh giá thiệt hại. Nhưng do không có phương tiện, tháng 11-2018 chúng tôi đã gửi báo cáo đề nghị UBND huyện và công an huyện vào cuộc xử lý các trường hợp vi phạm. Thế nhưng đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được ý kiến phản hồi của lãnh đạo cấp trên". 

Để tìm hiểu sự việc, chúng tôi đã liên hệ làm việc với lãnh đạo UBND huyện Đông Anh. Trong Công văn số 187/UBND-TNMT gửi Báo Quân đội nhân dân do ông Nguyễn Xuân Linh, Phó chủ tịch UBND huyện Đông Anh ký ngày 19-2-2019 cho biết: Ngày 12-2-2019, UBND huyện ban hành Văn bản số 173/UBND-TNMT về xử lý tình trạng khai thác cát lòng sông Đuống thuộc địa bàn xã Đông Hội. UBND huyện giao Công an huyện, UBND xã Đông Hội chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng xây dựng kế hoạch và tổ chức lực lượng xử lý tình trạng khai thác cát trái phép, giải tỏa các bến bãi tập kết cát sỏi có vi phạm tại xã Đông Hội xong trước ngày 25-4-2019. Do tình trạng khai thác cát sỏi lòng sông thường xảy ra tại các khu giáp ranh với những địa bàn lân cận, trong quá trình xử lý UBND huyện Đông Anh đề nghị các lực lượng chức năng của thành phố, các địa bàn lân cận phối hợp giúp đỡ trong việc xử lý tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép trên các tuyến sông Hồng, sông Đuống thuộc địa bàn huyện Đông Anh.

Tình trạng tài nguyên quốc gia bị thất thoát, đất đai, tài sản của Nhà nước và người dân đang dần bị nhấn chìm xuống sông đã và đang diễn ra tại xã Đông Hội, trong khi những đối tượng khai thác cát trái phép thì vẫn ngang nhiên hoạt động, thu lợi bất chính. Đề nghị các cơ quan chức năng của TP Hà Nội sớm có biện pháp ngăn chặn, xử lý các trường hợp vi phạm.

Bài và ảnh: ĐỨC VĂN